Jonge vluchtelingen delen een nieuwe taal

4 min
Tientallen ingelijste foto's op drie planken boven elkaar.

Ben jij ooit op een nieuwe plek terechtgekomen waar je niemand kende? Misschien sprak je de lokale taal niet? En voelde je je niet op je gemak omdat je niet wist waar je naartoe ging en hoe je het moest vragen? Voelde je je een beetje kwetsbaar, zelfs als volwassene? Stel je nu eens voor dat je je in dezelfde positie bevindt, maar dan als kind. En niet alleen als kind, maar ook zonder ouders of verzorgers die je helpen.

Dit is ieder jaar een angstaanjagende realiteit voor vele jonge vluchtelingen die op zoek zijn naar veiligheid en een beter leven. Ze reizen er vele kilometers voor, vanuit verschillende landen, en komen vaak terecht op plaatsen waar ze hun behoeften niet kunnen overbrengen en waar ze er gewoon op moeten vertrouwen dat er hulp komt. Gelukkig zijn er bij aankomst in Gent, België, veel organisaties en ondersteuningsnetwerken aanwezig om hen te helpen te settelen in hun nieuwe omgeving.

"Sommige van deze kinderen reizen soms weken of maanden in vreselijke omstandigheden", legt Filip Vandenbempt uit, onze Senior Manager voor Corporate Communications and Marketing Services in de Benelux. "En daarom kwam onze Canon Ambassador Lieve Blanquaert met een OKAN-schoolcoördinator naar ons toe met de vraag of we de jongeren konden helpen bij het verwerken van wat ze hebben meegemaakt en om contact te leggen in hun nieuwe thuisland met behulp van visuele verhalen."

OKAN (Onthaalklas voor Anderstalige Nieuwkomers) is een Nederlandstalig taalverwervingsprogramma dat speciaal is afgestemd op de ervaringen van jongeren tot 20 jaar en wordt geleverd via Stedelijk onderwijs Gent, een netwerk van lokale scholen.

Het doel van OKAN is deze jonge mensen op een gevoelige manier kennis te laten maken met hun nieuwe taal en inzicht te krijgen in en verantwoording te nemen voor de vaak traumatische omstandigheden waarin ze in eerste instantie in Gent terechtkwamen. Maar als de leerlingen voor de eerste keer in het klaslokaal komen, hebben ze vaak niet eens een gedeelde taal om mee te communiceren. Daarom is het voor hen logisch om beelden in hun lessen te gebruiken.

Acht geprinte foto's van verschillende scènes en mensen hangen op een muur met rode gordijnen.

De leerlingen hebben een tentoonstelling van hun fotografie georganiseerd, die hun nieuwe vaardigheden liet zien en bezoekers de kans gaf om een glimp op te vangen van de wereld door hun ogen.

Het idee van Lieve was allereerst om bekende afbeeldingen te gebruiken als referentiemateriaal om deze jongeren te helpen Nederlands te leren. En daarnaast, en misschien nog wel belangrijker, om hen in staat te stellen over hun leven te praten wanneer ze op dat moment niet over de juiste woorden beschikken. Ze gebruiken dus een camera om hun eigen verhalen en wat voor hen belangrijk is te delen. Dat is precies de reden waarom ons Young People Programme is opgericht.

Als we echter een klaslokaal binnengaan om onze workshops voor te bereiden en te houden, weten we meestal dat sommige kernaspecten fundamenteel hetzelfde zullen zijn, en deze vormen de basis van het programma, waar het ook wordt gehouden. We laten onze leerlingen zien hoe ze Canon-technologie, waaronder onze camera's, kunnen gebruiken, en helpen hen de theorie van het vertellen van verhalen te ontdekken. Vervolgens vragen we ze om wat ze hebben geleerd toe te passen om een thema te onderzoeken dat echt betekenis heeft voor hen.

Maar bij OKAN moest onze gebruikelijke aanpak wat worden aangepast vanwege het gebrek aan gemeenschappelijke taal tussen de leerlingen en leraren, en de leerlingen onderling. Bovendien hebben veel OKAN-leerlingen nog nooit een formele opleiding gevolgd, dus lees- en schrijfvaardigheden zijn ook variabel. "Hier wordt fotografie gebruikt om de basis van de taal te leren", zegt Filip. "Maar ook om de jongeren te helpen met elkaar te communiceren en een taal te vormen die ze op dit moment kunnen delen."

De jonge fotografen van OKAN poseren met trots voor de camera op hun tentoonstelling.

De jonge fotografen van OKAN poseren met trots voor de camera op hun tentoonstelling.

Op middelbareschoolleeftijd, de leeftijd die deze jongeren nu hebben, is dit het moment waarop ze hun zelfvertrouwen beginnen op te bouwen en een gevoel van verantwoordelijkheid en zeggenschap krijgen. Maar voor de vele vluchtelingen bij OKAN is of was er zoveel waar ze geen controle over hadden, dus is het moeilijk om een gevoel van empowerment in hun eigen leven te bereiken. Een van de meest aangrijpende momenten van dit Young People Programme was het moment dat de leerlingen camera's leenden om hun eigen verhalen buiten het klaslokaal vast te leggen. "We vroegen hen een overeenkomst te onderteken voordat ze de camera's mee naar huis mochten nemen", herinnert hun leraar zich. "En ze waren heel verbaasd omdat ze dachten dat ze alleen voor in het klaslokaal waren. Voor velen was het de eerste keer dat ze werden gevraagd zelf een 'officieel' document te ondertekenen. Of verantwoordelijkheid te nemen voor iets dat zo waardevol is. Het was zo belangrijk voor hun zelfvertrouwen."

Het team van Canon België en Lieve keerden verschillende keren terug naar OKAN met camera's en printers, zodat de leerlingen fysieke kopieën van hun foto's konden maken. En naarmate hun kennis en taal werden verbeterd, konden ze meer technische vragen stellen en werden ze vervolgens bekwame fotografen. Hun vertrouwen groeide tot het punt dat ze onafhankelijk hun eigen fotografietentoonstelling op school organiseerden, waarbij ze al hun supporters en vrienden uitnodigden en diverse hoogwaardigheidsbekleders, waaronder de burgemeester van Gent, Mathias De Clercq, die met alle liefde poseerden voor selfies met de leerlingen. De leerlingen zelf hadden alles gepland, van de gastenlijst tot de decoraties en zelfs de welkomstdrankjes.

Het leren van deze nieuwe talen heeft de leerlingen zelfverzekerder gemaakt en een gevoel van mogelijkheden gegeven. Elke foto die tijdens hun tijd bij het Young People Programme werd gedeeld, heeft iedereen bij OKAN, en daarbuiten, geholpen om elkaar beter te begrijpen en belangrijke context te bieden aan hun leraren ("Ik heb mijn leerlingen nog nooit zo goed gekend, omdat fotografie een middel was om Nederlands te leren praten en hun verhalen te vertellen.") Dit hielp weer bij hun opleiding en tegelijkertijd openden hun verhalen vele ogen, harten en geesten. De leerlingen van OKAN gebruikten hun camera's als hulpmiddelen om vertrouwen, connectie en community te creëren, een solide basis voor de volgende fase: volwassenheid.

Gerelateerd