Technologie en tools sluiten de diagnosekloof

49,7%. Iets minder dan de helft, maar het staat nog steeds gelijk aan ongeveer 3,95 miljard.

Je hebt het ongetwijfeld al geraden, maar dat is het totale aantal vrouwen en meisjes ter wereld. En op een bepaald moment in hun leven hebben ze vrijwel allemaal medische zorg nodig. Vaak heeft dit te maken met hun reproductieve gezondheid of met routinematige controles en vaccinaties als ze in een land wonen waar die worden aangeboden. Of ze maken gewoon een afspraak als dat nodig is.

Maar meestal is dat niet zo eenvoudig.

In dit artikel gebruiken we 'vrouwen' en 'meisjes', maar dit geldt natuurlijk ook voor transgender-, interseks- en non-binaire mensen die bij de geboorte als vrouw zijn bestempeld. Helaas hebben we nog een vrij lange weg te gaan voordat de statistieken alle genders bevatten. De gegevens die we wel hebben tonen echter wel aan dat er nog lang geen sprake is van genderevenwicht in de gezondheidszorg. Vooral wanneer we naar de cijfers kijken vanuit een wereldwijd perspectief. "In 2020 overleden elke dag bijna 800 vrouwen aan vermijdbare oorzaken die verband houden met zwangerschap en bevalling", volgens de Wereldgezondheidsorganisatie. En uit een onderzoek dat afgelopen december in The Lancet is gepubliceerd blijkt dat, hoewel meer dan een derde van de vrouwen last heeft van blijvende gezondheidsproblemen na de bevalling, deze aandoeningen grotendeels zijn verwaarloosd in zowel klinisch onderzoek als in de praktijk.

Overal zijn negatieve rapporten over de gezondheidszorg voor vrouwen te vinden en hierin komt vooral naar voren dat er verbetering nodig is voor de reproductieve gezondheidszorg, bijvoorbeeld bij zwangerschappen (zoals eerder benoemd), endometriose, problemen met de bekken, de overgang en controles voor baarmoederhals-, eierstok- of borstkanker. Maar het totaalplaatje is complex en variabel, afhankelijk van waar en hoe je woont. In sommige landen worden de moeilijkheden om specialistische zorg te krijgen verergerd door lange wachtlijsten. In andere landen hebben vrouwen misschien beperkte mogelijkheden om een zorgverzekering af te sluiten omdat ze vaker een slechter betaalde baan hebben of minder te zeggen hebben over de besteding van geld in hun huishouden. In sommige landen is de toegang tot de gezondheidszorg in het algemeen beperkt.

Onlangs is er in Europa echter veel aandacht besteed aan de gezondheidszorg voor vrouwen en is zelfs rekening gehouden met intersectionaliteit, wat een positieve vooruitgang is. Sociale media hebben hier zeker een rol in gespeeld, maar het doorbreken van het taboe op de gezondheid van vrouwen heeft ook de tv, radio en het nieuws bereikt. Het resultaat is dat vrouwen zich steeds comfortabeler voelen om hun gezondheid te bespreken op manieren waarvan ze vroeger alleen maar konden dromen. Wat nog interessanter is, is dat het werk van vrouwelijke activisten op dit gebied, zoals Caroline Criado-Perez, (auteur van Invisible Women, exposing data bias in a world designed for men, dat meer dan een miljoen keer is verkocht), komt op een moment dat we dichter dan ooit zijn bij het toepassen van normen voor precisiegeneeskunde op patiënten. Vrouwen profiteren inderdaad het meest van de afschaffing van de 'referentieman' - het standaard mannelijke lichaam dat als basis voor alles wordt gebruikt, van veiligheidsnormen tot het bepalen van de 'normale' zorg.

Als onderdeel van de Expo Talks-serie van Canon tijdens Expo 2020 Dubai legde Regius Professor of Medicine Dame Anna Dominiczak uit aan dr. Ken Sutherland, president van Canon Medical Research Europe, hoe een gegevensgestuurde aanpak artsen kan helpen inzicht te krijgen in de vele en gevarieerde manieren waarop ziekten zich voordoen bij grote groepen patiënten. "Zelfs borstkanker bestaat uit meerdere ziekten", legt ze uit. "En daarom moeten we veel nauwkeuriger worden in de manier waarop we groepen patiënten en grote, soms zelfs miljoenen ziektelagen beschrijven. En dat stelt ons in staat om een betere diagnose te stellen, een betere prognose [voorspelling] te maken en, het belangrijkste, de juiste behandeling te geven." In de praktijk kan dit betekenen dat risicofactoren voor duizenden aandoeningen veel eerder worden geïdentificeerd en, voor vrouwen, de symptomen die ze melden serieuzer worden genomen. Het is helaas namelijk vaak zo dat vrouwen bang zijn dat hun zorgen niet serieus worden genomen. Googel maar eens op 'syndroom van Yentl' en je zult al snel zien hoe redelijk deze angst kan zijn.

Er zijn ook lopende campagnes die aandacht vragen voor het ongemak dat veel vrouwen voelen bij het ondergaan van gynaecologische procedures, onderzoeken en behandelingen voor problemen met de reproductieve gezondheid. Naast fysieke pijn melden veel mensen dat ze zich zeer kwetsbaar, angstig en zelfbewust voelen wanneer ze bijvoorbeeld worden onderzocht of een mammografie ondergaan. En hoewel artsen hun uiterste best doen om patiënten zich op hun gemak te laten voelen, vergt elke stap aandacht. De temperatuur van een echokop. Of de snelheid en druk van een mammografie. Dit zijn zaken die van belang zijn voor onze onderzoeks- en ontwikkelingsteams bij Canon Medical, die het comfort van de patiënt net zo belangrijk vinden als de kwaliteit van de beelden die de scanners produceren en die daarom zo veel mogelijk elementen aanpassen aan het lichaam van de patiënt. In een ideale wereld, waar gepersonaliseerde medicatie de standaard is, worden dezelfde geavanceerde imagingtools zo vroeg mogelijk geïmplementeerd, waardoor snel heldere, nauwkeurige beelden worden gegenereerd, zodat patiënten indien nodig de behandeling zonder vertraging kunnen starten. Maar deze snelheid heeft ook een ander doel. Hopelijk betekent dit dat artsen meer patiënten kunnen helpen.

En hoe zit het met de vrouwen die gewoon geen toegang tot klinieken, artsen en controles hebben? Ze wonen mogelijk in afgelegen gebieden, hebben geen vervoer of wonen in een land dat geen nationale zorgvoorziening heeft. Er is ook veel anekdotisch bewijs dat suggereert dat er veel vrouwen zijn voor wie het opnemen van verlof voor medische afspraken tot gevolg heeft dat ze met lege handen komen te staan. Kortom, ze kunnen het zich niet veroorloven om een arts te bezoeken, wat schrijnend is. In deze gevallen kunnen mobiele gezondheidscentra hoognodige toegang geven tot routinematige afspraken, controles en vaccinaties, soms zelfs 24 uur per dag. Op een fysiek kleinere schaal zijn er veel ngo's over de hele wereld die specialisten ondersteunen bij het reizen van plaats naar plaats met draagbare machines, zoals lichtgewicht echoapparaten. Beide oplossingen redden letterlijk het leven van vrouwen op locaties waar dergelijke diensten niet direct beschikbaar zijn.

Gelijke zorg voor vrouwen ligt natuurlijk niet alleen in de handen van de technologie. Maar de 'referentieman' achter ons laten en rekening houden met de individualiteit van elke patiënt is zeker de weg die we willen inslaan, in ieder geval in Europa. Het is echter duidelijk dat de samenleving gelijkheid ook op andere gebieden moet stimuleren om te profiteren van de vooruitgang in de gezondheidszorg voor vrouwen. Onderwijs, empowerment en vooral toegang moeten prioriteiten zijn. We moeten kijken naar de barrières en doen wat nodig is om ze weg te nemen. In het World Economic Forum wordt deze controle over de eigen gezondheidsresultaten beschreven als 'The Power of Choice', wat uiteindelijk leidt tot betere levensmogelijkheden voor vrouwen en hun families.