Belichting in video’s: een gids voor filmische belichtingstechnieken

Een video valt of staat met belichting. Een lichtontwerp speelt niet alleen een rol in belichting; het speelt ook een belangrijke rol in de kunstzinnigheid van een film.

Er zijn talloze belichtingstechnieken voor video’s. "Ik probeer graag iets nieuws uit, speel graag met het licht en ontdek graag nieuwe mogelijkheden”, zegt cameraregisseur en Canon Ambassador Juhana Simelius. "Maar de basisprincipes van belichting blijven altijd hetzelfde.”

Juhana en zijn vrouw Nana zijn eigenaar van de creatieve Finse video- en fotoproductiestudio Simelius Simelius, die voornamelijk met klanten in de muziek-, mode- en reclame-industrie werkt. Juhana heeft een achtergrond in fotografie en geeft toe dat de overstap naar filmische belichting in eerste instantie moeilijk was. "Ik heb geleerd hoe ik in foto’s met licht kan spelen en probeerde vervolgens deze principes op cinematografie toe te passen”, zegt hij. "Met een foto belicht je vaak één onderwerp, maar met filmische belichting werk je op een veel grotere schaal.”

Met filmische belichtingstechnieken creëer je een specifieke look en leg je sprekende momenten vast. Belichting in video’s heeft zowel een functionele als creatieve functie. Je creëert zo niet alleen de belichting die je nodig hebt, maar je geeft scènes ook diepte, je vestigt de aandacht van de kijker op een onderwerp en je versterkt het verhaal van de film.

Hoofdlicht voor video’s

Het hoofdlicht is de belangrijkste lamp in een videolichtplan. Zodra je de positie hebt bepaald, kun je vanuit daar de rest van je lichtplan opstellen. Het hoofdlicht hoeft niet recht tegenover het onderwerp te staan. Je kunt het hoofdlicht ook naast of achter het onderwerp plaatsen en eventueel gereflecteerd licht of het opvullicht gebruiken om de schaduwen te verzachten.

Als je buiten bij daglicht filmt, kun je de zon als hoofdlicht gebruiken. Op heldere dagen is het misschien nodig reflectoren en bounce kaarten te gebruiken om het contrast te verkleinen.

Opvullicht voor video’s

Een hoofdlicht creëert schaduwen op een onderwerp. Hoewel je op deze manier textuur en vorm aanbrengt, brengt opvullicht het geheel meer in balans. Een opvullicht is een zachter licht dat tegenover het hoofdlicht staat. De schaduwen zijn zo minder sterk, maar verdwijnen niet volledig.

Opvullicht kun je creëren met gereflecteerd of weerkaatst licht van het hoofdlicht, maar met een speciaal opvullicht heb je meer controle.

Tegenlicht versus zijlicht voor video’s

Het tegenlicht is het laatste licht in een traditionele opstelling met driepuntsverlichting. Het tegenlicht staat achter het onderwerp vanuit een iets verhoogde positie en zorgt voor een gloed waardoor het onderwerp loskomt van de achtergrond. Gebruik een fel tegenlicht om sterke contouren te creëren of een zachter licht om dit effect over een groter vlak te verspreiden. Je kunt in je video ook alleen tegenlicht als belichtingstechniek gebruiken om een silhouet te creëren.

Net als tegenlicht creëert zijlicht diepte, onderscheiding en een dramatisch effect. Het zijlicht staat naast het onderwerp en kan worden gebruikt om het ‘licht-donker’ effect uit de schilderkunst, claire-obscur, te creëren.

Zacht licht versus hard licht voor video’s

Het belangrijkste verschil tussen zacht licht en hard licht is het formaat. Hoe groter de lichtbron en hoe dichter deze bij een onderwerp staat, hoe zachter het licht wordt. Hard licht wordt gecreëerd met een puntlichtbron, zoals de zon of een kale lamp.

Zacht licht zorgt voor minder scherpe schaduwen en werkt meer flatterend voor huidtinten. Hard licht versterkt het contrast met heldere hooglichten en scherpe schaduwen. Je kunt dit dus het beste gebruiken wanneer je de textuur wilt benadrukken, een silhouet wilt creëren of de spanning wilt verhogen.

Je kunt lampen op goedkope manieren verzachten, bijvoorbeeld met zijde of lichtfolie, of door het licht te weerkaatsen. Sommige lampen worden erg heet, dus houd daar rekening mee wanneer je een diffusiemethode kiest.

Reflecterend licht voor video’s

Door het licht van een groot oppervlak te laten weerkaatsen in plaats van het rechtstreeks op het onderwerp of de scène te richten, verspreidt het licht zich over een groter oppervlak en verzacht je het licht.

High-key versus low-key licht voor video’s

High-key en low-key zijn effectieve belichtingstechnieken waarmee je de sfeer van een scène of film bepaalt. Met high-key licht verlaag je het contrast tussen donkere en lichte vlakken. Door het hoofd- en opvullicht te verzachten, geef je de foto een pure en luchtige uitstraling met weinig schaduw. Deze heldere, zachte belichting is geschikt voor komedies, reclamespotjes en vrolijke, positieve producties.

"Ik gebruik meestal high-key licht voor een beauty videoshoot, waarbij ik twee tegenlichten naast elkaar en een beauty dish vóór gebruik om het gezicht van het model een mooie, zachte uitstraling te geven”, zegt Juhana.

In tegenstelling tot high-key licht, benadrukt low-key licht schaduwen. Er wordt nauwelijks tot geen opvullicht gebruikt, waardoor het beeld harde schaduwen en donkere tinten krijgt. Deze hoge contrasten worden vaak gebruikt om het dramatische en mysterieuze effect in thrillers en horrorfilms te benadrukken.

Omgevingslicht voor video’s

Omgevingslicht wordt gecreëerd door elke lichtbron die niet door de cinematograaf of hoofd lichttechnicus is toegevoegd. Omgevingslicht of beschikbaar licht bestaat uit natuurlijk licht en praktische verlichting die al op een locatie aanwezig is, zoals de plafondlampen in een kamer. Documentairemakers en hybride fotografen kunnen tijdens het onderweg filmen meestal niet om omgevingslicht heen.

Natuurlijk licht voor video’s

Je kunt sneller reageren als je geen kunstlichten hoeft op te stellen en aan te sluiten. Daarnaast is natuurlijk licht gratis, hoewel je misschien doeken, reflectoren, schermen en ander belichtingsmateriaal voor video’s nodig zult hebben om de hooglichten en schaduwen in goede banen te leiden.

Het tijdstip op de dag is cruciaal voor het filmen met natuurlijk licht, met het warme licht bij zonsopgang en zonsondergang, of de koele tinten van het blauwe uur om sfeervolle filmische beelden te creëren.

Praktische verlichting voor video’s

Praktische lichtbronnen zijn lichtbronnen die het publiek op het scherm ziet, zoals tafellampen, televisietoestellen, koplampen en kaarsen.

Praktische verlichting is niet alleen een lichtbron, maar helpt ook om een wereld in de film te scheppen en de kijker in het verhaal te laten opgaan. Ze kunnen worden gebruikt als rekwisieten, zoals zaklampen van de personages in een horrorfilm, of als eenvoudige achtergronddetails die het beeld diepte geven en die het visueel interessant maken.

“Ik zet waar mogelijk graag praktische lampen in een scène neer en gebruik dan een diffusiefilter op de lens die een gloed aan de hooglichten geeft voor een sfeervolle look”, zegt Juhana. “Met praktische lampen kun je ook de gebruikte belichting buiten beeld verantwoorden.”

Nagebootst licht voor video’s

Nagebootst licht wordt buiten beeld gebruikt om de bestaande lichtbronnen die in beeld verschijnen na te bootsen en te benadrukken. Zoals de term al aangeeft, moet er bij nagebootst licht een logische reden zijn waarom het er is. Het moet logisch zijn voor kijkers en ze moeten zich niet afvragen waar het licht vandaan komt.

Om een samenhangend geheel te creëren, kun je kleurcorrectiefilters op de nagebootste lichtbronnen gebruiken om de kleurtemperatuur van de lichten aan te passen. Je kunt ook met diffusers en andere middelen om het licht aan te passen het nagebootste licht verzachten en vormen.

“Soms gebruik ik LED-lichten naast het natuurlijke licht van een blauw uur, omdat je de kleur en intensiteit eenvoudig kunt aanpassen om het in elkaar te laten overlopen”, voegt Juhana toe.

EOS R System- en Canon Cinema EOS-camera’s en RF-lenzen bieden een schat aan praktische functies waarmee je in de studio of op locatie alles uit je lichtplan kunt halen.

Een camera met een groot dynamisch bereik, zoals de EOS R6 Mark II, EOS R8 of zelfs de EOS C70, die ook ingebouwde ND-filters toevoegt, biedt meer controle over de belichting in je beelden. Een snelle lens is ideaal voor werken bij weinig licht, net als een camera met weinig ruis bij hoge ISO-waarden, zoals de EOS R3, EOS R6 Mark II, EOS C300 Mark III of EOS C500 Mark II.

De Canon EOS R5 C combineert het beste van Cinema EOS met alle voordelen van het EOS R System, waaronder full-frame 8K-video van bioscoopkwaliteit. Andere EOS R System-camera’s, zoals de EOS R6 Mark II en EOS R7, zijn geweldige hybride camera’s die toegang bieden tot Canon RF-lenzen en In-Body Image Stabilization (IBIS).

Nieuwe EOS R System-camera’s zijn ook voorzien van een multi-function shoe die compatibele accessoires voedt. De OC-E4A off-camera shoe cord, die compatibel is met de Canon EOS R5 C, EOS R3, EOS R6 Mark II, EOS R7, EOS R8, EOS R10 en EOS R50, voedt off-camera accessoires zoals flitsers, wat creatievere belichting mogelijk maakt. De kabel is ook compatibel met oudere flitsers via de multi-function shoe adapter AD-E1 en met het Canon RF 5,2mm F2.8L Dual Fisheye-objectief.

Met beelden in Canon Log vastleggen, beschikbaar op de meeste EOS R System- en Cinema EOS-camera’s, leg je een groot dynamisch bereik vast, die je tijdens een kleurgradatieproces eenvoudig kunt combineren met andere Log-beelden. Als je het naar een nog hoger niveau wilt tillen, biedt filmen met Cinema RAW Light maximale flexibiliteit in nabewerking om de belichting, het contrast en de kleuren te verfijnen.

Net zoals nagebootst licht en praktische verlichting in combinatie worden gebruikt, kunnen veel van de andere belichtingstechnieken die we hierboven hebben behandeld met elkaar worden gecombineerd. Combineer natuurlijk licht met kunstlicht, voeg nagebootst licht en praktische verlichting toe, experimenteer met belichtingsaccessoires en stel zo gelaagde lichtplannen op waardoor je video’s echt filmisch aanvoelen.