Lars Boering en Stephen Mayes over de toekomst van de fotojournalistiek en WPPh

Hoe ziet de toekomst voor de fotojournalistiek eruit nu de gedrukte media naar de achtergrond verdwijnen? Is het vooruitzicht zorgwekkend? Of krijgen fotografen net een kans om hun lot in eigen handen te nemen? Lars Boering, Managing Director bij World Press Photo (WPPh) en Stephen Mayes, voormalig Managing Director bij VII Photo Agency en Executive Director van de Tim Hetherington Trust, geven hun mening.

Sinds het begin van de 20e eeuw speelt de fotojournalistiek een cruciale rol in onze beeldvorming van wat er zoal in de wereld gebeurt. De beelden van fotografen hebben belangrijke kwesties in de kijker gezet, schokkende waarheden aan het licht gebracht en mensen (en zelfs overheden) tot actie gedwongen.

Stephen Mayes gelooft dat de fotojournalistiek ook in de nieuwe mediawereld een belangrijke rol speelt. “Ik vind dat het fantastische tijden zijn voor de fotojournalistiek, en voor video en audio,” zegt hij. “Wat veel mensen bang maakt, is dat het geen goede tijden zijn om geld te verdienen als fotojournalist. We hebben het businessmodel voor de vernieuwde wereld nog niet helemaal uitgewerkt.”

“Als je geld wilt verdienen met visuele journalistiek, dan is video de beste optie,” gaat Lars verder. “Grote mediabedrijven zeggen dat je met video vijf keer gemakkelijker geld kunt verdienen dan met foto’s [omdat er zoveel verschillende advertentiesoorten met video bestaan, zoals advertenties tijdens het afspelen of overlay-advertenties]. Dat zegt genoeg. Momenteel speelt video ook een erg belangrijke rol in visuele storytelling en visuele journalistiek. Dit betekent dat de fotojournalistiek zijn platform op heel wat manieren moet vernieuwen en een plek moet vinden waar de waarde van fotojournalistiek echt tot uiting komt.”

Stephen vertelt dat hij besefte hoe snel de fotojournalistiek verandert toen hij in 2008 aan het roer van VII Photo Agency kwam te staan. Oude modellen, zoals dagtarieven voor fotografen en licenties waarop het agentschap commissies verdiende, bestonden al niet meer. Maar toch deden zelfstandige fotografen het niet slecht: ze waren druk bezig met het verkopen van prints, het geven van workshops en het aanvragen van subsidies. Volgens Stephen maakt dit deel uit van een algemene evolutie, waarin de waarde verschuift van de foto naar de fotograaf.

Lars legt uit dat fotojournalistiek vroeger een sector was die de helft van een product leverde. Nu is het eindproduct geëvolueerd, en de producenten van dat eindproduct ook. “Vroeger maakten fotografen foto’s en schreven tijdschriften, kranten of websites er een verhaal omheen,” vertelt hij. “Nu betekent ‘de controle hebben’ dat fotografen een compleet eindproduct leveren [door ook het verhaal te schrijven en videobeelden of andere media te maken die bij hun foto’s horen], dat dan door anderen wordt gekocht. Het is een business, dus moeten fotojournalisten zakenmensen zijn. Zo is de kans dat ze het maken veel groter dan als ze gewoon zouden zitten wachten tot een redacteur hen opbelt. Wat er volgens mij gebeurt, is dat fotografen worden bevrijd. Deze sector is aan het evolueren.”

Fotojournalistiek in de wereld na de waarheid

Tegenwoordig moeten fotojournalisten zich aanpassen aan economische veranderingen en aan veranderende manieren om hun werk te verdelen. Daarbovenop maakt digitale fotomanipulatie het de kijker moeilijker dan ooit om echte en bewerkte foto’s van elkaar te onderscheiden. Omdat foto’s zonder moeite zo kunnen worden gemanipuleerd dat ze bij een bepaald standpunt passen, hebben we meer dan ooit nood aan onpartijdige berichtgeving. Hoe kan de fotojournalistiek helpen in de strijd tegen ‘fake news’ in een tijdperk waarin ‘waarheid’ relatief is?

“Ik denk niet dat we echt in een tijdperk leven waarin ‘waarheid’ relatief is. We naderen eerder een tijdperk waarin mensen op zoek zijn naar bronnen die ze kunnen vertrouwen,” zegt Lars. “Bij World Press Photo ervaren we dat zelf. Organisaties en verenigingen willen ons steunen omdat alles wat wij aan ons publiek tonen, geverifieerd en gecontroleerd is en omdat we het op een vertrouwde manier presenteren. Als je merk wordt geassocieerd met vertrouwen, dan werkt het. Hoe meer mensen praten over ‘fake news’, hoe meer ze op zoek gaan naar betrouwbare bronnen. Als je het juist aanpakt, loont het de moeite.”

Stephen gelooft dat de waarde, en dus ook de geloofwaardigheid, van de foto naar de fotograaf verschuift. “Als je een foto ziet, heb je vaak geen idee of hij echt is of niet. Maar als je bijvoorbeeld hoort dat hij van Ron Haviv is, dan weet je meer, want hij is een betrouwbare fotojournalist.

“Soms maak je erg lastige situaties mee, maar als je steeds ethisch blijft werken en dat verwerkt in de manier waarop je jezelf presenteert, dan bouw je een betrouwbare reputatie op. Die betrouwbaarheid hoort bij jou, niet bij je foto’s.”

Fotojournalistiek in de toekomst

In een razendsnel veranderende mediawereld moet je jezelf aanpassen om te overleven, en de fotojournalistiek staat op de drempel van een nieuw tijdperk. “Ik denk dat de toekomst van de fotojournalistiek erg positief is. De doelen die het wil nastreven, zijn veranderd,” vertelt Stephen. “Vroeger was je een fotojournalist als je foto’s verkocht aan gedrukte publicaties. Maar als je tegenwoordig alleen foto's verkoopt aan gedrukte media, ben je niet zo goed bezig. Je moet ook andere dingen doen in het leven: misschien vier dagen per week [foto’s nemen voor kranten en tijdschriften] en op de vijfde dag iets anders doen. Een documentaire maken, vrijwilligerswerk doen, zoiets. Er zijn veel manieren waarop je iets kunt betekenen in de wereld, het draait niet alleen om foto’s laten publiceren.”

Of de fotojournalistiek in dit nieuwe tijdperk staat of valt, dat is een vraagteken. Als je hem vraagt of hij optimistisch is over de toekomst, reageert Lars realistisch over de uitdagingen die eraan komen: “Ik ben erg optimistisch over visuele storytelling. De nieuwe, opkomende technologie dreigt de huidige vorm van fotojournalistiek en fotografie op zijn kop te zetten. Maar als je fotografie combineert met design, of met elk creatief medium dat je maar kunt bedenken, dan wordt het een absolute blikvanger.

“Als je het dus hebt over het visueel vertellen van een verhaal in de journalistiek, dan ziet de toekomst er erg rooskleurig uit. Het motto van World Press Photo, ‘Connecting the world to stories that matter’, zal altijd blijven werken. Dat bewijzen we elke dag opnieuw. Maar als je het alleen over fotografie hebt, wees dan voorzichtig. Ik denk niet dat die op zichzelf kan overleven in de toekomst. Maar als fotojournalistiek krachtig en goed genoeg is, dan kan het altijd een belangrijke rol blijven spelen.”