Stille opnamen: wat is het en wat kun je ermee doen?

Toen Canon de baanbrekende full-frame EOS R-systeemcamera introduceerde, waren fotografen zeer te spreken over de stille opnamefunctie. Trouwfotograaf Markus Morawetz zei bijvoorbeeld: "Ik wil niemand afleiden, dus ik probeer als een spion op te gaan in de omgeving. De zeer stille opnamefunctie op mijn Canon EOS R helpt me onopgemerkt te blijven." Fotojournalist Tasneem Alsultan vond de functie voor stille opnamen onmisbaar bij het fotograferen van het privéleven van vrouwen in Saoedi-Arabië. En familiefotografe Helen Bartlett zegt dat de stille sluiter van de EOS R haar werk met baby's en kinderen heeft getransformeerd. Met de aankondiging van de spannende Canon EOS R5 zullen meer fotografen ernaar uitkijken om alles te ontdekken wat het Canon EOS R System te bieden heeft.

Maar andere Canon EOS-camera's vóór de EOS R waren ook voorzien van een stille opnamemodus, waaronder professionele modellen zoals de EOS 5D Mark III (uitgebracht in 2008) en de EOS-1D X Mark II (2016) en camera's voor liefhebbers zoals de EOS 70D (2013) en de EOS M50-systeemcamera (begin 2018). Werken al deze stille opnamemodi op dezelfde manier? Hebben ze allemaal dezelfde voordelen en eventuele tekortkomingen? Wanneer is het handig om deze modi in te schakelen en zijn er beperkingen voor het maken van opnamen?

We hebben zes veelgestelde vragen over stille opnamen gesteld aan John Maurice, European Product Marketing Manager bij Canon Europe, en een aantal professionele fotografen gevraagd hoe zij stille opnamen in hun werk gebruiken.

1. Een aantal Canon EOS-camera's heeft een stille opnamemodus. Werken ze allemaal op dezelfde manier?

John Maurice legt uit: "De stille modus werd al vele jaren geleden geïntroduceerd, nog voor de ontwikkeling van elektronische sluiters. Het geluid van een DSLR werd hierdoor zachter, maar het geluid werd niet volledig geëlimineerd. Met een DSLR moet je de spiegel fysiek uit de weg bewegen voordat je de sensor aan licht kunt blootstellen. Vervolgens moet je de spiegel weer in de normale stand zetten wanneer de belichting is beëindigd. Om het geluid van dit mechanisme te verminderen, zocht Canon naar manieren om het te vertragen en trillingen te dempen. Dit resulteerde in de stille opnamemodi voor continue en enkele opnamen in geavanceerde en professionele Canon EOS DSLR's. Ik zou het echter willen omschrijven als een zachter geluid in plaats van volledige stilte. Aangezien het nu wel mogelijk is om volledig stil te fotograferen, noemt Canon deze opnamemodus op basis van de traditionele DSLR-technologie niet langer een stille modus, maar een fluistermodus."

2. Hoe stil is de camera wanneer je de stille sluiter gebruikt?

"Zelfs als je een elektronische sluiter gebruikt, is er nog steeds geluid hoorbaar omdat het objectief zijn functie moet uitvoeren. Er is een diafragmamechanisme en er is wat geluid bij het scherpstellen en misschien een beeldstabilisatie die wordt gestart en gestopt. Maar ook in het objectief zelf heeft Canon technologieën ontwikkeld die deze elementen stiller maken. De Canon STM-objectieven maken bijvoorbeeld gebruik van een scherpsteltechnologie met een stappenmotor, en de zeer soepele en stille Nano USM-objectieven gebruiken de waarschijnlijk meest geavanceerde scherpsteltechnologie die we nu hebben. Ze zijn vooral ontworpen met het oog op het opnemen van video, omdat je niet wilt dat het geluid van de scherpstelmotor wordt opgenomen, vooral wanneer je de interne microfoon van de camera gebruikt. Het scherpstelgeluid van deze objectieven is in de meeste omgevingen dus bijna niet merkbaar."

3. Welke Canon EOS-camera's hebben een stille sluiterfunctie?

"De EOS R, EOS RP en EOS-1D X Mark III hebben allemaal de elektronische/stille sluiteroptie. Je kunt de EOS-1D X Mark III ook als een conventionele DSLR gebruiken, omdat deze een mechanische sluiter en stille modi voor zowel enkele als continue opnamen heeft die zorgen voor minder ruis wanneer je ze op deze manier gebruikt."

"De EOS-1D X Mark III biedt zeer nauwkeurige controle over spiegeltrillingen en is drastisch verkleind om de autofocus (AF) te stabiliseren en trillingen te verminderen. Zoals je je kunt voorstellen, moet je voor het maken van opnamen met zestien frames per seconde de spiegel zeer nauwkeurig kunnen bedienen, omdat je de spiegel zo snel mogelijk moet stoppen en weer in de juiste positie moet zetten. Hierdoor kan de AF-sensor nauwkeurig zijn werk doen voordat het volgende frame wordt vastgelegd."

"Schakel over naar Live View-opnamen via het scherm aan de achterkant om de elektronische sluiter te gebruiken om stil te fotograferen. Bovendien kun je dankzij het CMOS Dual Pixel AF-systeem continu automatisch scherpstellen en onderwerpen volgen. Dit alles met een snelheid van twintig frames per seconde."

4. Wanneer is een stille sluiter nuttig?

"Uit feedback van Canon-gebruikers is gebleken dat er situaties zijn waarin ze willen dat de camera minder opdringerig is. Ze willen onopgemerkt blijven en het evenement dat gaande is, niet verstoren – bijvoorbeeld op een bruiloft waar je foto's mag maken, maar waar het wenselijk is om tijdens de ceremonie geen geluid te maken.

Persconferenties en interviews zijn ook goede voorbeelden van situaties waarin het voordelig is om zo stil mogelijk te fotograferen. Er zijn bepaalde organisaties die de geluidskwaliteit van hun persconferenties hoog willen houden en geen afleiding tolereren, vooral wanneer er daar videoteams zijn die ook audio opnemen."

Documentairefotograaf Brent Stirton legt uit dat de stille sluiter voor hem van onschatbare waarde is geweest bij opdrachten. "Als mensen het over een 'stille sluiter' hebben, is dat vaak een 'fluistersluiter', maar de Canon EOS R maakt echt geen geluid", zegt Brent, die op veel gevaarlijke plaatsen werkt. "Soms ben je op plekken waar je zo min mogelijk aandacht op jezelf wilt vestigen. En dan is zo'n stille sluiter heel prettig. Je aanwezigheid is zo nooit bedreigend of intimiderend."

Dichter bij huis heeft de stille sluiter van de EOS R ook voor familiefotografe Helen Bartlett een enorm verschil gemaakt in haar werk. "Het is een bekend probleem. Net wanneer je een slapende baby op de gevoelige plaat probeert vast te leggen, klinkt er zo'n hele harde 'KLIK!'. De ogen van de baby vliegen open en dan moet je zo'n kleintje weer in slaap zien te krijgen. En dan hoor je weer 'KLIK!'. Een hele toestand dus", aldus Helen. "Die stille sluiter is dan fantastisch. En niet alleen voor baby's, maar ook voor kinderen die heel erg moe zijn en die je wat ruimte moet geven. Je kunt dan met ze bezig zijn zonder dat de camera ze afschrikt."

5. Dus waarom zou ik niet de hele tijd met de stille sluiter moeten fotograferen?

"Het gebruik van de elektronische sluiter heeft een aantal nadelen", gaat John verder. "De snelheid waarmee gegevens van de sensor worden uitgelezen, is niet zo snel als wanneer je een foto maakt met een mechanische sluiter. Dit kan leiden tot een 'rolling shutter'-effect."

6. Waarom is de stille sluiteroptie van de EOS RP alleen beschikbaar als speciale scènemodus in plaats van een menuoptie die je in een van de creatieve modi kunt gebruiken?

"De EOS RP is meer een full-frame systeemcamera op instapniveau dan de EOS R. Het ontwerp en de ergonomie zijn anders: de camera is eenvoudiger te gebruiken en lichter dan alle andere full-frame modellen die Canon ooit heeft gemaakt. Canon verwacht dat veel gebruikers van deze camera liefhebbers zijn die voor het eerst een full-frame gebruiken en op een meer willekeurige basis, zodat ze zich mogelijk niet bewust zijn van enkele ongewenste bijwerkingen van het gebruik van een elektronische sluiter."

"Op de EOS RP heeft Canon de optie voor de stille sluiter uit het opnamemenu verwijderd, zodat deze niet per ongeluk kon worden ingesteld. In plaats daarvan is de optie toegevoegd als speciale scènemodus die specifiek moet worden geselecteerd, met begeleiding in het menu om de gebruiker te helpen."