Landschapsfoto’s maken met print in gedachten

Als hij niet bezig is met het geven van printworkshops vanuit zijn studio in het Engelse Dorset, verkent landschapsfotograaf en printgoeroe Andy Farrer er de rustige bossen en stranden voor het maken van zijn eigen landschapsfoto’s die hij vervolgens omzet in fine art-prints.

"Landschapsfoto’s horen te worden geprint", zegt Andy, die met zijn winterfoto van de Jurassic Coast – met de naam Bat's Head in the Snow – de eerste prijs won bij de Landscape Photographer of the Year Awards 2015. "Print roept diepe emoties op. Het prikkelt de zintuigen, het is tastbaar."

"Ik wil iemand meenemen naar die plek waar ze tot rust kunnen komen en kunnen ontsnappen aan hun drukke leven. Een goede print die koester je. Je veegt hem niet even makkelijk weg zoals op een scherm, waar foto’s in een veel groter tempo aan je voorbijkomen."

Print zit bij Andy in het bloed. Zijn vader werkte voor een bedrijf in kantoorbenodigdheden met eigen drukpers, inclusief donkere kamer. Andy was van kleins af aan gefascineerd door het printproces. Daarom ging hij fotografie studeren waar hij speciaal foto’s maakte om te printen. "Ik heb mij altijd laten leiden door print, terwijl er veel fotografen onze studio binnenkomen die al jaren actief zijn in het vak, maar nog nooit één foto hebben geprint."

Andy heeft er plezier in andere landschapsfotografen te helpen het maximale uit print te halen, en leert ze hoe ze licht en landschap, camera en bewerkingsprogramma, papier en inkt op elkaar kunnen afstemmen. Door tientallen jaren ervaring heeft Andy uitgebreide professionele knowhow opgebouwd, en legt hij nu landschappen vast met zijn Canon EOS R5 om deze vervolgens te printen op Canon imagePROGRAF PRO-4000- en PRO-1000-printers.

Hier deelt hij zijn fascinerende blik op zijn werk en vertelt hij hoe hij zich door print laat leiden, wat de voordelen van een systeemcamera zijn, en hoe hij een nieuw pad is ingeslagen in een overvolle fotografiemarkt. Product Marketing Lead van Canon Europe, Suhaib Hussain, vertelt daarbij welke printers hij aanbeveelt voor het printen van landschappen en waarom.

"Landschapsfotografie en het krijgen van goede prints zijn eerder een circulair dan een lineair proces. Als je begint met printen, leer je welke dingen zich minder goed vertalen naar print, waar je extra op moet letten bij de bewerking van je foto’s en hoe je vanaf het begin hier rekening mee kunt houden bij je opnamen", vertelt Andy.

Dit is slechts een van de vele lessen die hij in de loop van de jaren heeft geleerd.

Creatieve en technische details worden een stuk zichtbaarder als je grote prints maakt waarop alles is uitvergroot, dus past Andy zijn werkwijze hierop aan. "Wat betreft landschappen, maak ik steeds weer opnieuw opnamen van hetzelfde onderwerp, totdat ik iets echt uitzonderlijks vastleg. In een bos kan dat bijvoorbeeld mist zijn of harde vorst. We zien nog maar zelden ijshaar [ijs dat vanwege de haarachtige structuur zo wordt genoemd] in het zuiden van het VK, dus als het erg koud is in de winter, ga ik er meteen op uit."

Sinds hij is overgestapt van zijn Canon EOS 5D Mark III (nu opgevolgd door de Canon EOS 5D Mark IV), heeft Andy zijn Canon EOS R5 gepersonaliseerd voor het maken van landschapsfoto’s – en af en toe voor wat foto’s van zijn hond. Naast de 45 Megapixel resolutie van de EOS R5 en ingebouwde beeldstabilisatie, maakt hij vooral gebruik van twee andere grote voordelen van de camera: Focus peaking en Live histogram.

"Wat betreft de opname is het voor mij belangrijk om te weten of mijn foto scherp is en ik geen belangrijke details mis door uitgebleekte hooglichten [clipping]", legt hij uit. "Zachte details lijken nog zachter in print, waardoor je nog beter ziet wat je hebt gemist. Scherpstelling vertaalt zich rechtstreeks in de printscherpte. Daarom is Focus peaking zo nuttig.

"Een groot voordeel van mijn EOS R5 is dat scherpstelling, belichting en histogram duidelijk worden aangegeven met Live view, of in de elektrische zoeker, wat vooral nuttig is bij fel licht", vervolgt Andy. "Je weet dat je een goede scherpstelling hebt met een systeemcamera, terwijl je daar met traditionele spiegelreflexcamera’s niet altijd zo zeker van bent."

Het live histogram is gebaseerd op het geïntegreerde JPEG- (en niet het RAW-) bestand, dat is gebaseerd op de Picture Style in de camera. Bij Landscape Style met sterk contrast bijvoorbeeld, kan er soms clipping zijn van wel 3EV voordat je dit ziet in het RAW-bestand.

"Printen is altijd nuttig", vertelt Andy enthousiast. "Je doet ervaring op voor een betere bewerking, en het laat je zien waar je bij je opnamen op moet letten. Elk deel van de foto heeft een doel. Als je naar een print kijkt, is dat precies hoe de fotograaf het heeft bedoeld, terwijl je op een scherm niet weet hoe groot het apparaat is waarop de foto wordt getoond, of wat de helderheid of kleurtemperatuur van het scherm is. Het is op een scherm ook heel moeilijk om de fysieke structuur van het landschap over te brengen, zoals je dat wel kunt doen met print."

Het is belangrijk te weten wat de verschillen tussen print en scherm zijn als je je eigen indruk van het landschap wilt vertalen naar papier. "Een scherm met achtergrondverlichting is totaal anders dan wanneer licht wordt weerspiegeld door een onverlicht stuk papier", vertelt Andy. "Fotografen met weinig printervaring maken vaak te donkere prints. In onze printstudio krijgen we vaak donkere digitale bestanden toegestuurd omdat de makers de foto’s bekijken op een helder scherm. Maar de helderheid kun je niet versterken op een stuk papier."

Het is belangrijk om je scherm te kalibreren op basis van een vaste helderheidswaarde in combinatie met de printer. Andy maakt zelf gebruik van 80cdm2 voor het verwerken van zijn landschapsfoto’s.

Bij te veel verzadiging kan er clipping van kleuren optreden, waardoor deze kleuren niet kunnen worden gereproduceerd door de inkt. Groentonen zijn dan bijvoorbeeld moeilijk te printen. Met Soft proofing kun je zien welke gebieden van de foto buiten het bereik van een geselecteerde printer/papier-combinatie liggen.

"Zeer sterke verzadiging en uitgebleekte hooglichten werken prima op een scherm met achtergrondverlichting, maar wanneer je gaat printen, wil je niet dat er verlies van details plaatsvindt. Je krijgt dan namelijk een print zonder inkt in bepaalde gebieden, wat er natuurlijk raar uitziet. Papier vangt licht op een andere manier op, dus je wilt wel overal op het papier inkt hebben", legt Andy uit.

Het is opvallend hoe een landschapsfotograaf die zich laat leiden door print als Andy op locatie kan zijn en de scène direct kan visualiseren in print en kan bepalen welk papier hij het beste kan gebruiken. "Wanneer klanten hun print ontvangen, is dit een tastbare ervaring, dus wil je dat het papier bijdraagt aan het effect van de foto. Een foto van een mistig bos op licht gestructureerd papier ziet er bijvoorbeeld erg mooi uit."

Er zijn twee belangrijke typen printers die je kunt overwegen voor het printen van landschapsfoto’s: losblad- en grootformaat printers. Losbladprinters, zoals de Canon imagePROGRAF PRO-1000, kunnen foto’s printen tot op A2-formaat, evenals panorama’s, en zijn handiger in gebruik als je veel kleine prints wilt maken met bijvoorbeeld een rand. Grootformaat printers, zoals de Canon imagePROGRAF PRO-4100, maken gebruik van een lange rol papier en bieden een efficiëntere workflow, door bijvoorbeeld de grotere inktcartridges.

Fotografen die zowel op groot formaat als op losse vellen willen printen, kunnen twee Canon imagePROGRAF PRO-printers in combinatie gebruiken. "Er zijn geen wezenlijke verschillen te zien tussen prints van mijn PRO-4000 (inmiddels opgevolgd door de imagePROGRAF PRO-4100) en PRO-1000-printer", vertelt Andy. "We hebben dezelfde foto geprint op hetzelfde papier, dezelfde printerprofielen gebruikt, en er is gewoon geen verschil te zien. Je kunt de foto’s op precies dezelfde manier verwerken, ongeacht de printer die je gebruikt, dus je bespaart gelijk tijd bij de bewerking. Dat scheelt echt enorm."

Voor prints die worden verkocht of tentoongesteld is het erg belangrijk dat ze met de tijd hun kleur behouden, en dat de oorspronkelijke kleuren nauwkeurig worden gereproduceerd. "Pigmentinkt blijft een stuk langer mooi dan dye-inkt wanneer een print wordt blootgesteld aan licht en lucht", vertelt Suhaib Hussain van Canon Europe. "Als de printer een breder bereik van inkten ondersteunt, betekent dit ook dat er een breder kleurengamma kan worden bereikt voor print, wat natuurlijk heel belangrijk is voor landschapsfotografen die hun kleuren zo nauwkeurig mogelijk willen weergeven."

Beste losbladprinter voor landschapsfotografie: Canon imagePROGRAF PRO-1000

Deze A2-losbladprinter heeft een printresolutie van maar liefst 2400 dpi, een LUCIA PRO-cartridgesysteem met 12 pigmentinkten, en is ideaal als je als fotograaf vanuit huis werkt. "De imagePROGRAF PRO-1000 kan gemakkelijk worden geïntegreerd in een studio of in je werkplek", vertelt Suhaib. "Hij kan daarnaast iets heel speciaals – hij kan de printlengte uitbreiden tot wel 1,2 m voor panoramaprints."

Beste grootformaat printer voor landschapsfotografie: Canon imagePROGRAF PRO-4100

Met de printresolutie van 2400 dpi, brede mediaondersteuning voor onder meer mat, glanzend, fine art-, canvas- en baryta-papier, de mogelijkheid om een groot aantal aangepaste printprofielen op te slaan, 12 LUCIA PRO-pigmentinkten en een inktcartridgecapaciteit van tot wel 700 ml, is de imagePROGRAF PRO-4100 de ultieme grootformaat printer voor landschapsfotografen. "Het heeft dezelfde belangrijkste voordelen als printers uit de imagePROGRAF PRO-serie, maar met de extra mogelijkheid om te printen op een rol van 110 cm (44 inch) breed", zegt Suhaib.

Andy heeft nog een laatste advies voor het printen van geweldige landschapsfoto’s, welke stijl of printer je ook gebruikt. "Print vaker foto’s, en neem ook de tijd bij het printen – houd in gedachten dat je foto’s wilt maken die mooi blijven. Het gaat erom iets te maken dat je, ook in de toekomst, kunt blijven koesteren."