Wat maakt een journalistieke foto prijswaardig? WPPh-juryleden aan het woord

Thomas Borberg: Het is niet belangrijk of een verhaal positief of negatief is. Waar wij op letten, is of het iets in je losmaakt. Ik denk dat de sterkste verhalen - en vaak de negatieve verhalen - het meest indruk maken op ons. Zo is het nu eenmaal, en zo moet het ook zijn. Het eindresultaat van de beoordeling moet de beste verhalen die het boeiendst worden verteld, belonen.

Emma-Lily Pendleton: Denk je dat er veel wildlife-fotografen zijn die foto’s insturen voor de WPPh Contest?

Helen Gilks: Ik weet niet in hoeverre ze weten dat deze wedstrijd bestaat. Voor verhalen misschien wel, want veel verhalen van National Geographic die meedoen, vallen in de prijzen. Maar als het op foto’s aankomt, denk ik dat wildlife-fotografen niet weten dat deze wedstrijd ook voor hen bedoeld is. Hopelijk komt daar verandering in. 

Emma-Lily Pendleton: Sturen kandidaten vaak foto’s in die lijken op de winnaars van het vorige jaar?

Helen Gilks: Stijlen die het goed doen in wedstrijden, worden vaak gekopieerd. Toen wildlife-fotograaf Bence Máté een systeem had bedacht om foto’s in kikkerperspectief te nemen vanuit schuilplaatsen onder water, werden we plots bedolven onder dat soort foto’s. Maar ik denk dat de meeste serieuze kandidaten wel begrijpen dat hun werk origineel moet zijn, dat het anders moet zijn dan wat er eerder is verschenen.

Thomas Borberg: Tegenwoordig zijn er veel fotografen die drones gebruiken, maar veel van die foto’s zijn ondermaats omdat mensen geen verhaal vertellen, ze tonen je gewoon een ander perspectief.

En als er een belangrijk verhaal is, zoals de Rohingya-crisis of de vluchtelingencrisis in Europa, gaan fotografen vaak naar dezelfde plekken omdat kranten en tijdschriften hen daarheen sturen. Maar sommige fotografen zijn zo goed dat ze zelfs dan afstand kunnen nemen en het verhaal vanuit een ander perspectief benaderen. Dat valt natuurlijk op.

Emma-Lily Pendleton: Hoeveel waarde hechten jullie bij het beoordelen aan het verhaal en hoeveel aan de vormgeving van de foto?

Thomas Borberg: Dat hangt af van het beeld dat je ziet en van het gesprek binnen de jury. Een van de dingen die ik zo leuk vind aan de World Press-jury is dat we dit jaar een erg open geest hebben. De juryleden kunnen tijdens de discussie van mening veranderen. Aan het begin kun je voor een foto kiezen die geselecteerd is omwille van zijn fotografische kwaliteit, maar dan helemaal overtuigd worden door het verhaal achter een andere foto. De verhouding is niet noodzakelijk 50/50, alles is afhankelijk van het beeld en het verhaal erachter.

Magdalena Herrera: We houden rekening met verschillende elementen: de verrassing ,emotie, compositie, en ook wat er op het beeld is vastgelegd. Dat is het boeiende aan fotografie: elke foto bestaat uit talloze parameters.

Emma-Lily Pendleton: Hoe belangrijk is de vaardigheid om een verhaal te schrijven rond je foto?

Magdalena Herrera: Je moet het verhaal op een goede manier kunnen vertellen. Er moet een begin en een einde zijn, en er moet iets gebeuren.

Thomas Borberg: Veel mensen doen dat fout, en dat is jammer. Soms zien we verhalen met drie, vier of vijf krachtige beelden, maar is er niets dat die beelden met elkaar verbindt tot een verhaal. Soms denk je dan: “Oei, die heeft hulp nodig!” 

Helen Gilks: Inderdaad, sommige fotografen begrijpen niet echt hoe een verhaal in elkaar zit. Een vraag voor Thomas en Magdalena: vinden jullie dat portfolio’s die gepubliceerd zijn, waarbij de fotograaf nauw met een redacteur heeft samengewerkt, meer kans maken? Worden die vaker gelauwerd dan fotografen die nog niet gepubliceerd zijn en zelf hun foto’s hebben geredigeerd?

Magdalena Herrera: Wij weten niet hoeveel fotografen hun eigen werk redigeren. Fotografen moeten begrijpen dat ze soms behoefte hebben aan een externe persoon die hun vertelt of ze het verhaal begrijpen. Net als een schrijver, eigenlijk. De sector verandert: vroeger hadden agentschappen redacteuren in dienst die dat werk voor de fotografen deden. Ook bij kranten en tijdschriften waren er meer redacteuren dan nu.

Emma-Lily Pendleton: Dus wordt redigeren een belangrijke taak voor professionele fotografen?

Magdalena Herrera: Als je verhalen wilt vertellen: ja.

Thomas Borberg: Ik vind ook dat fotografen advies zouden moeten vragen aan redacteuren of andere fotografen. Niet alleen voor de World Press Contest, maar gewoon omdat het helpt bij hun werk. Als je je werk wilt insturen, zou je dit vooraf moeten doen om ervoor te zorgen dat je verhaal vanaf het begin zo goed mogelijk in elkaar zit en dat het publiek je verhaal zal begrijpen.

Magdalena Herrera: Het verhaal en de samenhang van de toon in je vertelling [zijn belangrijk].

Emma-Lily Pendleton: Wat is het belangrijkste element van een winnende foto?

Thomas Borberg: Emotie. Je moet ervoor zorgen dat de kijker iets voelt. Het hoeft geen specifieke emotie te zijn, maar je moet iets in de kijker losmaken, zodat die zich vragen blijft stellen.

Magdalena Herrera: Niet alles dat emoties oproept, is negatief. Het kan ook een wauw-gevoel zijn. 

Helen Gilks: Ja, adembenemende schoonheid kan ook sterke emoties teweegbrengen, vind je niet? 

Thomas Borberg: De [World Press Photo of the Year-winnende] foto van Mads Nissen uit 2015 ging over liefde, meer bepaald verboden liefde over de hele wereld. Is dat een positief of een negatief verhaal? We zagen mensen die seks hadden. Dat is niet ongebruikelijk. Wat wel ongebruikelijk was, was dat het twee homoseksuele mannen waren [in Rusland, waar holebi’s worden gediscrimineerd en geïntimideerd].

Magdalena Herrera: Er is altijd een dialoog tussen verschillende elementen: wat je ziet en wat erachter schuilgaat. De foto van Mads Nissen was op zichzelf bekeken eigenlijk mooi, rustig en hij straalde liefde uit. Maar de context was dat deze liefde op een vreselijke manier werd bedreigd. Elk jaar heeft elke winnende foto dit soort conflict tussen wat je ziet, wat je voelt, wat het is en welke boodschap het inhoudt.

Thomas Borberg: Ik vind het belangrijk dat de jury bij hun definitieve beslissing over de foto van het jaar elementen uitkiezen die een signaal geven over de tijd waarin we leven. De foto van John Stanmeyer uit 2014, waarop vluchtelingen op het strand op zoek zijn naar een plek waar ze gsm-ontvangst hebben, ging over vluchten en migratie - een van de belangrijkste kwesties ter wereld. De smartphones toonden dat het een moderne crisis was; 25 jaar eerder [toen weinig gewone mensen rondliepen met een gsm] had je diezelfde foto niet kunnen maken.

Emma-Lily Pendleton: De regels van World Press Photo zijn [sinds 2016] strenger geworden op het vlak van enscenering, manipulatie en fotobewerking. Hoe moeilijk is het verificatieproces?

Magdalena Herrera: Aartsmoeilijk. Elk bestand wordt technisch gecontroleerd, daarna worden alle onderschriften gecheckt en gedubbelcheckt door een onafhankelijk team dat alle feiten controleert. Soms volgt daarna een gesprek met de fotograaf en kijken ze het nieuws na [om te controleren of het verhaal overeenkomt met de berichtgeving]. Het is een serieuze onderneming, maar tegenwoordig is het wel nodig. In tijden van ‘fake news’ moeten we meer dan ooit streng optreden [tegen manipulatie] om geloofwaardig te blijven.

Thomas Borberg: Voor mij is de World Press Photo Contest een baken van waarheid en vertrouwen, niet alleen vanwege World Press Photo, maar voor alle professionele fotografen - en dan vooral fotojournalisten. Iets kan niet bijna waar zijn, of maar een beetje onwaar. Het is alles of niets. Als je verhalen probeert te manipuleren, heeft de fotojournalistiek geen fundamenten meer om op te bouwen. Het gaat dan niet alleen over foto’s bijsnijden of een element toevoegen. Als je professioneel verhalen vertelt, dan moeten je onderschriften het echte verhaal vertellen. Want het belangrijkste is niet alleen wat we zien, maar ook het verhaal erachter.

Magdalena Herrera: En ook de manier waarop je mensen weergeeft. Op dat vlak draag je een enorme verantwoordelijkheid.

Magdalena Herrera: Ik herinner me nog dat ik in een bepaald jaar een foto moest beoordelen van een slangetje dat zijn bek opende. We vonden het een erg mooie foto, maar de juryleden met een wetenschappelijke achtergrond zeiden: “Zo'n slang opent zijn bek niet op die manier als je hem niet eerst kietelt.”

Emma-Lily Pendleton: Welk advies zou je geven aan mensen die volgend jaar willen deelnemen?

Magdalena Herrera: Dit jaar vroeg ik als voorzitster aan alle juryleden wat ze precies zoeken. 90% van hen antwoordde: een nieuwe, uitdagende aanpak. Niet alleen wat techniek betreft, maar ook over het standpunt van de fotograaf over wat er in de wereld gebeurt. In de categorieën Environment en Long-Term Projects moet je bijvoorbeeld je eigen perspectief in het verhaal verwerken. Dan bedoel ik niet dat je dingen moet ensceneren, maar wel dat je je eigen mening over het onderwerp moet laten doorschemeren. Ook de plaats waar je zelf staat, telt. Op welke afstand, hoe intiem. Moet het verhaal met een dosis humor worden verteld? Dat bedoel ik met een nieuwe aanpak, of je eigen persoonlijke aanpak.

Thomas Borberg: Stel jezelf de vraag: waarom ben ik fotograaf geworden? Het heeft te maken met nieuwsgierigheid en met de gave om tot in het hart en de ziel van mensen door te dringen. Je moet rond iets intiems durven werken en die ervaring kunnen delen met anderen. Als je vertrouwt op de nieuwsgierigheid die bij fotografen in het DNA zit, dit combineert met een beetje techniek en slimme mensen vindt die je kunnen helpen met de redactie van je verhalen, dan ben je al goed op weg om ‘Photo of the Year’ te winnen.

Ga naar de website van World Press Photo om de volledige lijst met wedstrijdcategorieën te zien en meer te lezen over de regels en het beoordelingsproces. Je kunt er ook je werk insturen voor de World Press Photo Contest.