Reik naar de maan: 8 tips & tricks voor maanfotografie

Volle manen en fenomenen als de oogstmaan, blauwe maan, bloedmaan, supermaan en maansverduisteringen brengen vaak een stortvloed aan foto's op sociale media teweeg. Maar of het nu om een vurige oranje bol net boven de horizon gaat of om de zachte omtrek van een zilverkleurige halve maan tegen een stadsachtergrond, de maan – 's nachts het helderste en grootste object in de lucht – is al heel lang een fascinerend onderwerp voor fotografen. Zo ook voor de twee Britse fotografen James Burns en Andrew Fusek Peters.

James is bekend van zijn maanfoto's met de skyline van Londen die hij deelt op social media en waarvan hij prints verkoopt op zijn website, London from the Rooftops. Andrew, wiens werk regelmatig in landelijke kranten en tijdschriften verschijnt, fotografeert de maan ook het liefst als deel van een meer omvangrijke scène, om zo een verhaal te vertellen. "Ik ben altijd op zoek naar een interessante voorgrond om de maan binnen een landschap of een bebouwde omgeving te plaatsen", legt hij uit.

Op het eerste gezicht lijkt hun werk soms wel op compositiefoto's. Maar niets is minder waar. In werkelijkheid is elk element van elke foto in de camera zelf vastgelegd, in RAW. En dat is geen sinecure. Het vereist een hoop planning, het gebruik van de juiste uitrusting en je moet op de juiste plek op het juiste moment zijn. Hier geven James en Andrew tips waarmee je het hele jaar door creatieve en originele foto's van de maan maakt.

• Het juiste moment en de juiste plek
• De beste camera-instellingen voor maanfotografie
• Foto's maken van een maansverduistering
• Een timelapse maken van de baan van de maan
• Maanfotografie in de stad
• Nabewerking
• Je maanfoto's verkopen
• De beste camera's en objectieven voor maanfotografie

Eerst moet je weten waar en wanneer de maan gaat opkomen. Vroeger had je daarvoor een hoop ingewikkelde berekeningen nodig, maar tegenwoordig kan software het werk voor je doen. Andrew gebruikt The Photographer's Ephemeris 3D, een lichte visualisatietool voor outdoor- en landschapsfotografie. "Hiermee kun je plannen waar je wilt zijn, binnen een lijn van 50 meter, en kun je zien wanneer de maan zal opkomen en waarachter hij zich zal verstoppen", legt hij uit.

Je denkt wellicht dat je de maan het beste kunt fotograferen wanneer het volle maan is. Maar dat is niet altijd zo. "Een paar dagen eerder is beter", zegt Andrew. "Dan hoef je niet alles in silhouet te doen, maar heb je nog wat licht op het landschap." Hij verwijst naar zijn foto van Clun Castle in Shropshire (onder) als voorbeeld. "Je kunt zien dat de maan driekwart vol is, hij komt op bij zonsondergang, en de camera kan nog veel landschapsdetails vastleggen", legt hij uit.

In september 2015 bereidde James, en vele fotografen met hem, zich voor op een bijzondere gebeurtenis: een volledige maansverduistering in combinatie met een supermaan, die in de vroege morgen van maandag 28 september te zien zou zijn boven Europa. Maar James had een plan. In plaats van te wachten tot het hoogtepunt van de verduistering, begon hij eerder met fotograferen. Hij maakte enkele prachtige foto's van de opkomende maan, waarbij het hemellichaam achter bekende bezienswaardigheden in Londen schijnt (hoofdfoto). Zijn timing was perfect. Terwijl de rest nog op één oor lag, had James zijn foto's al naar de pers gestuurd. De kranten kregen zo precies wat ze wilden: geweldige foto's van de supermaan op de voorpagina.

Hoe zorgvuldig je alles ook van tevoren plant, tijdens de daadwerkelijke opname moet je snel beslissingen kunnen nemen, zegt Andrew. "De maan is als een dier, als wildlife", legt hij uit. "Je moet zijn gedrag begrijpen. Hij is extreem verlegen en komt nooit tevoorschijn op het moment dat jij dat denkt. Een beetje bewolking kan de opname al verpesten."

Andrews foto uit 2016 van de supermaan (hierboven), die de voorpagina van de Britse krant The Times haalde, had bijna niet bestaan. Het weer werkte hem tegen, hij was gestopt met de shoot en op weg naar huis. "Onderweg in de richting van Church Stretton in Shropshire zag ik plotseling de lucht opklaren", zegt hij. "De maan bevond zich bijna direct achter een vulkanische structuur, genaamd Three Fingers Rock. Ik dacht: "O, mijn hemel."

"Met mijn Canon EOS 7D Mark II, een Canon EF 500mm f/4L IS II USM-objectief en een Canon Extender EF 2x III waarmee ik 1600mm haalde, wist ik dat ik zoveel bereik had als menselijk gezien mogelijk was. Ik gebruikte een heg als statief en maakte drie opnamen op een rij. In plaats van de maan als middelpunt van je foto te nemen, kun je beter een leidende lijn gebruiken. Zo wist ik precies wat mijn focuspunt was en was de eerste foto meteen goed."

De supermaanfoto die The Times haalde, leerde Andrew een belangrijke les. "Toen ik de foto zag, was de maan helemaal golvend en wat wazig", herinnert hij zich. "En ik dacht: 'Oh, ik ben een waardeloze fotograaf.' Maar toen zei iemand: 'Nee, wanneer de maan opkomt, is er veel meer atmosferische vervuiling waar je doorheen kijkt, de atmosfeer van de aarde, en daarom ziet de maan er golvend uit.' Als de maan hoog in de lucht is, kijk je door minder atmosfeer en ziet de maan er scherp uit."

Tijdens een maansverduistering ziet de maan er enkele uren compleet anders uit. De principes van maanfotografie blijven hetzelfde, maar volgens James kun je het fotograferen van een maansverduistering opdelen in twee fases. "De eerste fase is de maansopgang. Het voornaamste doel hier is om de maan te fotograferen in combinatie met een opvallende bezienswaardigheid waar je duidelijk zicht op hebt, bij voorkeur vanuit een hoge positie en vanaf een afstand van ten minste 1,5 kilometer. Hoe verder weg de bezienswaardigheid is, hoe meer je moet inzoomen en hoe groter de maan lijkt ten opzichte van dat element."

Als je het exacte tijdstip van een aankomende maansverduistering weet, kun je de beste locatie bepalen. Het helpt ook als je het gebied goed kent, want dan kun je alvast meerdere plekken uitkiezen waar je eventueel naartoe kunt gaan. "Kies de tien beste perspectieven in je omgeving", zegt James. "Er zijn apps waarmee je de positie van de maan kunt zien ten opzichte van een bepaalde locatie op verschillende momenten tijdens de verduistering.

"Afhankelijk van je tijdzone kan de verduistering overlappen met de maansopgang. In dat geval hoef je je niet te verplaatsen om geweldige foto's te maken en ben je ook nog eens op een schappelijke tijd thuis", zegt James. "Het kan alleen wel zo zijn dat de verduistering in je tijdzone pas na middernacht begint, en op dat moment staat de maan al hoog aan de hemel."

James raadt aan om de tijd waarin je wacht op fase twee te benutten om je foto's van de maansopgang te bewerken en te delen op je socials. "Dit materiaal is perfect om direct te delen. Op het moment suprême moet je dan namelijk nog een paar uur wachten", zegt hij. Je kunt de tijd ook gebruiken om van plek te veranderen voor een andere compositie. "Als je in een gebied met opvallende grote gebouwen woont, kun je bijvoorbeeld op honderd meter van zo'n gebouw je positie innemen om een element van de voorgrond toe te voegen aan je compositie", zegt James.

Zoals James heeft bewezen, is er vraag naar foto's van elke fase van een maansverduistering, en niet alleen van de penumbra: foto's die de gedaanteverandering van de maan in de lucht laten zien, terwijl de kleur verandert van een rode gloed in wit. "De maan beweegt verrassend snel. Het is dus belangrijk dat je sluitertijd niet langer is dan 1/4 van een seconde en dat je de belichting continu aanpast. Wanneer de maan door de schaduw van de aarde beweegt, vervaagt hij en heb je een hogere ISO nodig. Het omgekeerde geldt wanneer de maan weer uit de schaduw van de aarde beweegt."

James wilde meer dan alleen foto's maken van de maan. Daarom gebruikte hij een tweede camera, zijn EOS 5DS R, om met de functie Timelapsevideo verschillende timelapsevideo's te maken. "Behalve dat je kunt kiezen uit zo'n 700 foto's, maak je met de juiste software en vaardigheden ook nog eens een heel ander product", zegt James, die meerdere timelapsevideo's van de maan heeft verkocht aan klanten zoals de BBC.

Voor een timelapse van de maansverduistering moet de hoek groot genoeg zijn om de maan aan het einde van de verduistering nog steeds in beeld te hebben. Voorbereiding is dus cruciaal. Je kunt ook keyframes van de timelapse gebruiken om een compositiefoto te maken. "Mijn belangrijkste tip: gebruik twee camera's als je die mogelijkheid hebt. Zo krijg je twee keer zoveel creatieve kansen die je kunt benutten tijdens de verduistering", zegt James.

De nieuwste EOS R System-camera's van Canon hebben een geïntegreerde intervaltimer voor het vastleggen van timelapse-opnamen. Ook beschikken ze over een functie voor timelapsevideo's waarmee je videoclips kunt maken die je direct vanaf je camera kunt delen.

Het vastleggen van alle details van de maan en landschap in RAW is maar één deel van het totaal, benadrukt Andrew. Je moet ook een hoop nabewerking doen. "Ook met de juiste belichting zal de maan er nog steeds behoorlijk overbelicht uitzien", legt hij uit. "En dus ga je aan de slag met hooglichten, witbalans en schaduwen, gebruik je radiale filters [zodat je lokale aanpassingen kunt maken], en kun je een hoop details naar voren halen. En natuurlijk ga je ook aan de slag met je voorgrond en daardoor dus ook met de schaduwen. En misschien met verschillende verloopfilters."

Hij voegt toe: "Je doet alles wat je kunt om dat RAW-bestand te laten schitteren. Een beroemde uitspraak van Ansel Adams is: 'Het negatief is de score en de print is de prestatie'. Hetzelfde is van toepassing op maanfotografie als het gaat om je RAW-bestanden en je bewerkte bestanden."

"Je kunt op verschillende manieren geld verdienen met maanfotografie", vertelt James. Zo kun je bijvoorbeeld je foto's verkopen aan de media. "Dit is geen vetpot, maar je foto's worden zo wel gezien." Kijkers kunnen een sterke emotionele band hebben met foto's van maansverduisteringen, vooral als ze herinneringen oproepen aan belangrijke momenten in hun leven, zoals een huwelijk of een geboorte. "Je naam komt bij de foto in de krant te staan. Als iemand contact met je wil opnemen, vinden ze altijd wel een manier", zegt James. "En van het een komt het ander." Na de publicatie in de landelijke Britse pers van zijn foto's van de zonsverduistering in 2015, werd hij de volgende dag gebeld door een potentiële klant. En daar werkt hij nu nog voor. De lucratiefste optie is het maken van een timelapse. Je kunt hier licenties van verkopen aan tv-zenders, die een hoger budget hebben dan kranten of nieuwswebsites. Maar wat James het liefste doet om geld te verdienen, is zijn maanfoto's als kunstprints verkopen via zijn website. "Ik doe dit niet voor likes op sociale media", zegt hij. "Prints zijn mij gewoon het dierbaarst."

Canon EOS R3

"De Canon EOS R3 is een geweldige camera om foto's te maken bij weinig licht, zoals bij maanfotografie, en wanneer je een vrij hoge ISO nodig hebt om het beeld te bevriezen", zegt Mike Burnhill, Senior Product Marketing Specialist van Canon Europe. "De camera kan ook snel scherpstellen bij weinig licht."

Canon EOS R5

Wat Andrew vooral aantrekt, zijn de 'geweldige details' die de Canon EOS R5 vastlegt. "Dankzij de 45 Megapixel full-frame sensor kun je bijna zoveel inzoomen en bijsnijden als je wilt, zonder dat dit ten koste gaat van de details", zegt hij.

Canon EOS R6 Mark II

"De Canon EOS R6 Mark II is een stuk betaalbaarder dan de EOS R3, maar heeft veel van dezelfde functies en een veel kleinere body", zegt Mike. "De AF bij weinig licht kan niet tippen aan die van de EOS R3, maar de ISO-prestaties zijn geweldig."

Canon RF 15-35mm F2.8L IS USM

"Een groothoekobjectief zoals de Canon RF 15-35MM F2.8L IS USM is cruciaal als je zoals James stadsgezichten of landschappen wilt fotograferen, maar behalve de maan ook de omgeving wilt laten zien voor wat extra context", zegt Mike. Een korte sluitertijd voorkomt bewegingsonscherpte. "Met een diafragma van 2.8 kun je de ISO-waarde laag houden, ruis beperken en de maan haarscherp vastleggen."

Canon RF 100-400mm F5.6-8 IS USM

"De Canon RF 100-400mm F5.6-8 IS USM is een goed teleobjectief voor beginners waarmee je het beeld op dezelfde manier kunt comprimeren, maar dan voor een lagere prijs", zegt Mike. "Het objectief is lichter dan de 100-500mm en kan met wat aanpassingen ook worden gebruikt om je eerste foto's van de maan en de sterren te maken."

Canon RF 100-500mm F4.5.-7.1 L IS USM

Mike benadrukt de veelzijdigheid van de Canon RF 100-500mm F4.5-7.1 L IS USM-telezoom: "Het is een zeer draagbaar objectief met goede stabilisatie. Je kunt de opname er goed mee comprimeren, waardoor de maan veel groter lijkt."

Canon RF 600mm F4L IS USM

"De Canon RF 600mm F4L IS USM is haarscherp en ongelooflijk snel. De behaalde details zijn ongelofelijk," vertelt Andrew enthousiast. De optische IS met 5 stops is ook een groot pluspunt bij het fotograferen van de maan. "Ik kon behoorlijk lange sluitertijden halen", zegt hij. "Dat is belangrijk, omdat de maan snel beweegt. Ik achtervolg 'm letterlijk."