Wat Jonas Bendiksen heeft geleerd van het fotograferen van geïsoleerde gemeenschappen

"Fotografie is voor mij altijd het hulpmiddel geweest om dingen te verkennen waarnaar ik nieuwsgierig ben", aldus Magnum Photos-fotograaf Jonas Bendiksen. "Al mijn projecten komen voort uit vragen die ik op een bepaald moment over de maatschappij heb. En uiteindelijk kijk ik vaak naar een soort gemeenschap die aan de rand van de samenleving zit, of iemand die anders is."

Satellites (2006), een verzameling werken die gedurende een periode van zeven jaar is gecreëerd, is gericht op geïsoleerde gemeenschappen aan de grenzen van de voormalige Sovjet-Unie. Deze werd gevolgd door The Places We Live (2008), waar Jonas drie jaar lang mensen fotografeerde die in stedelijke gebieden wonen in India, Kenia, Indonesië en Venezuela.

Hoewel beide projecten betrekking hebben op buitenstaanders, zegt Jonas dat dit bijna per ongeluk is gebeurd. "Ik volg gewoon de dingen waarin ik geïnteresseerd ben en ontdek later dat ze niet helemaal los van elkaar staan", zegt hij. "Maar dat is meer een nagedachte. Er is geen groot plan."

De gemeenschap fotograferen

Een van de hedendaagse messiassen die Jonas vastlegde was Vissarion, een voormalige verkeersagent die zegt dat hij in 1990 de openbaring kreeg dat hij de reïncarnatie is van de christelijke Messias. Hij heeft ongeveer 5000 volgers, die in een zelfstandige gemeenschap wonen, met scholen en kerken, in een afgelegen deel van Zuid-Siberië.

Vissarions verhaal was de sleutel tot het hele Last Testament-project. "Ik hoorde voor het eerst over hem toen ik in 2000 als freelancer in Rusland werkte", herinnert Jonas zich. "Rond 2013 merkte ik steeds vaker dat ik iets met religie wilde doen, dus besloot ik te kijken of hij er nog steeds was. Hij was niet moeilijk te vinden, en vanaf toen kreeg ik steeds meer kandidaten te pakken. Dat was het moment waarop ik helemaal in een andere wereld terechtkwam, om het zo maar te zeggen."

Jonas schreef naar Vissarions organisatie en vroeg of het mogelijk was de gemeenschap te fotograferen. Het jaar erop bezocht hij de gemeenschap een aantal keer, steeds een dag of tien. Hij vond het belangrijk om Vissarion en zijn volgers op een open, niet-oordelende manier te benaderen.

Jonas maakte al zijn foto's met natuurlijk licht en koos ervoor om te werken met een Canon EOS 5D Mark III (nu opgevolgd door de Canon EOS 5D Mark IV), deels vanwege de prestaties bij weinig licht. "Ik heb alle camera's uit de 5D-serie gebruikt", zegt hij. "Wat de camera onder ander zo fijn maakt, is dat ik tijdens het upgraden kon fotograferen in situaties met weinig licht waarin ik eerder niet kon fotograferen. Ik hou er ook van hoe de bestanden eruit zien: ze voelen echt aan, ze voelen heel natuurlijk aan."

Een andere reden waarom hij voor de Canon EOS 5D Mark III koos, was de robuuste, weerbestendige body. "In de Siberische winter waren de werkomstandigheden behoorlijk moeilijk", herinnert hij zich. "Ik heb een aantal foto's gemaakt van de kerstviering van de gemeenschap. Deze is op 14 januari, omdat Vissarion dan jarig is. Het was een buitenbedevaart en de temperaturen waren gedaald tot -30°C. Ik wist dat de EOS 5D Mark III onder die omstandigheden goed zou presteren."

Toch moest Jonas de camera voorzichtig hanteren. "Het belangrijkste was om de camera in en uit mijn jasje te halen wanneer het nodig was", zegt hij. "Ik fotografeer altijd in de handmatige modus - een oude gewoonte van me - dus ik moest alle schuifjes en knoppen bedienen met enorme handschoenen aan."

Leven buiten de grenzen

Jonas, die terugkijkt op zijn ervaringen met de Kerk van de Laatste Testament, vertelt wat hem het meest verbaasde; zijn eigen reactie op de gemeenschap.

"Ik voelde bijna dat, als ik de verschillende ankers die ik thuis heb niet had gehad, ik daar gemakkelijk kon gaan wonen", zegt hij. "Ik was geraakt door hun manier van leven en hun gemeenschap. En ik kon in ieder geval voor eventjes begrijpen hoe het voelt om dat geloof te hebben. Ik heb een punt bereikt waarop ik het echt kon voelen. Op een bepaalde manier was daarmee voor mij mijn missie volbracht.

"De reactie van de meeste mensen is om te denken dat ze raar en vervreemd zijn, maar hoe langer ik er was, hoe moeilijker ik het vond om te bepalen wat hun overtuigingen en hun Messias minder aannemelijk maakt dan welke andere dingen ook die mensen geloven."

Jonas zegt dat het project hem ook iets over zichzelf heeft geleerd. "Deze mensen hebben de dankbaarheid en kracht, en soms ook de moed, om op hun eigen manier te leven", zegt hij. "Ik denk dat er misschien een bepaalde kracht in me zit die het ongemakkelijk vindt om zo conventioneel te leven als ik nu doe. Er is iets bewonderenswaardigs aan leven buiten die grenzen, en dat is deels wat mij zo fascineert."