Van 's avonds tot 's ochtends: tips voor fotografie bij weinig licht

Voor de Finse fotograaf Valtteri Hirvonen is fotografie bij weinig licht een integraal onderdeel van het vastleggen van beelden. Het zit in zijn bloed. Hij groeide op met lange, donkere Finse winters en de jonge Valtteri dan ook zijn vaardigheden op het gebied van fotografie in het donker verbeterd. Dat leidde tot een specialistische set vaardigheden die in de schemering zijn gevormd.

"In de zomer hebben we continu zonlicht, maar de hele winter is het ontzettend donker in Finland", legt hij uit. "Ik hou van de kou en de sneeuw, maar in de winter, als ik foto's wilde maken, moest dat 's avonds of 's nachts, als ik klaar was met het werk dat ik overdag deed. Dus moest ik manieren bedenken om toch mijn hobby te kunnen uitvoeren. Het ging heel natuurlijk – er was in principe geen licht, dus ik heb moeten leren hoe ik dan foto's kon maken." Ondanks dat Valtteri succesvol werd in commerciële fotografie, verdween zijn passie voor de etherische wereld die ontstaat wanneer de zon ondergaat niet.

Gewapend met zijn Canon EOS R5 en Canon EOS 5D Mark III (inmiddels opgevolgd door de Canon EOS 5D Mark IV), een wireless afstandsbediening en een statief van koolstofvezel, is Valtteri goed uitgerust om de sfeervolle beelden vast te leggen met visie en vastberadenheid. Zijn fascinatie voor fotografie bij weinig licht heeft in zijn veelzijdige carrière van twintig jaar geleid tot een indrukwekkend oeuvre. Zo maakte hij bijvoorbeeld romantische reis- en avonturenfoto's bij weinig licht, maar de serie 'The Darkest Hour' is misschien wel zijn bekendste werk. Hier geeft hij wat wijze raad dat iedereen kan helpen als ze in de schemering willen fotograferen.

Zo heeft Valtteri altijd foto's gemaakt met een Canon en hij zegt dat het essentieel is dat zijn camera goed aanvoelt. "Ik ben zoveel buiten dat ik meestal handschoenen aan heb, dus de ergonomie van mijn camera is heel belangrijk", legt hij uit. "Het gaat niet om de hoeveelheid Megapixel – er zijn dingen die je niet kan meten, zoals voelt de camera goed?"

Streef niet naar technische perfectie als dat ten koste gaat van je creativiteit en interesse, adviseert Valtteri. "Het belangrijkste is dat je je geen zorgen moet maken als je foto bewogen is of technisch niet perfect is. Als je denkt aan iconische foto's van vroeger, zie je de technische kant niet echt. Het gaat om het moment en het onderwerp. Als je een goede foto hebt gemaakt, maar hij is bewogen, is het nog steeds een goede foto. Als je foto heel scherp is, maar er staat verder niets interessants op, is het ook geen geweldige foto. Het is echt niet het einde van de wereld als je foto's vaak niet heel scherp zijn."

De fotografie van Valtteri bij weinig licht en 's nachts valt op dankzij zijn sterke composities met natuurlijke en door mensen gemaakte elementen. De onderwerpen in zijn foto's zijn heel verschillend. Bijvoorbeeld een adelaar die naar het midden van het beeld duikt, sporen van licht te midden van een verlaten landschap, de eerste zonnestralen 's ochtend die door de wolken breken of de prachtige eenvoud van een volle maan die het bos eronder verlicht. Door te fotograferen op verschillende tijdstippen 's nachts en tijdens verschillende seizoenen – van roze zonsondergangen tijdens de zomer tot de diepe duisternis in hartje winter – en door te spelen met verschillende sluitertijden, laat Valtteri zien dat fotografie bij weinig licht en 's nachts ook veel verschillende kleuren heeft, niet alleen blauwtinten.

Van alle ingrediënten die een geweldig plaatje opleveren, zet Valtteri zijn zinnen vooral op één ding: "Ik ben altijd op zoek naar dat speciale licht. Zelfs op de meest gewone locatie kun je fantastische resultaten krijgen als je het juiste licht hebt en een onderscheidende compositie gebruikt."

Valtteri zegt: "Als je voor meer dan twee seconden gaat, moet je de stabilisatie uitzetten. Stabilisatie maakt een groot verschil als je fotografeert vanuit de hand of bij hogere snelheden, maar als je voor meer dan een seconde gaat en je gebruikt een statief, heeft beeld- en objectiefstabilisatie maar beperkt voordeel."

Valtteri voegt vaak artificieel licht toe om een aandachtspunt te creëren of om de kleuren in zijn foto's te accentueren, of dat nou is door het toevoegen van sporen van licht of door een verlichte tent die perfect past bij de kleuren van een volle bloedmaan. Dat is waarom de hoofdlamp voor Valtteri een van de belangrijkste stukken in zijn uitrusting is. "Ik heb altijd een hele felle hoofdlamp bij me om te zien waar ik naartoe ga, maar ook om te kunnen tekenen met licht. Als het gitzwart is, kan ik met de hoofdlamp de randen van mijn compositie zien – en ik kan er de rechter- en linkerkant van mijn kader mee zien."

Valtteri zegt dat het belangrijk is op tijd aan te komen om een goede compositie te kunnen maken. "Ik ben meestal ter plaatste voordat het pikkedonker is, zodat ik het landschap kan zien en vast een goede compositie voor mijn foto via de zoeker kan vinden. En dan ga ik wachten. Ik heb dan een thermosfles met thee of warme chocolademelk bij me en dan wacht ik en geniet ik van wat ik zie. Ik begin foto's te maken tijdens de schemering, maar voordat je een foto maakt, weet je nooit of je het beste licht krijgt net voor het echt donker wordt of pas als het heel donker is. Er is namelijk een vreemde schemering tijdens het schemeren. Dat geldt ook als je fotografeert tijdens zonsopgang. Ik laat het afhangen van het moment. Ik bekijk hoe de situatie en het landschap veranderen en ga er dan gewoon voor. Ik moet er soms wel twee tot drie uur op wachten."

De effecten van lichtvervuiling kunnen een grote invloed hebben op fotografie bij weinig licht, dus Valtteri probeert die altijd te vermijden. "Als je in een stad woont, is er ook veel lichtvervuiling", zegt hij. "Als je de mogelijkheid hebt om lichtvervuiling te vermijden, zul je een enorme verbetering zien bij je nachtfoto's. Het is echt magisch wanneer je een sluitertijd van vijf minuten gebruikt en de sterren je landschap echt verlichten – dat kun je niet met het blote oog zien. De camera ziet dan iets wat jij niet ziet en dat zorgt voor een heel speciaal moment."

Valtteri maakt zich niet druk over beeldruis. Dit probleem wordt tot een minimum beperkt door wat zijn Canon EOS R5 en Canon EOS 5D Mark III kunnen bij weinig licht, maar misschien nog wel belangrijker is dat hij dankzij de hoge ISO-waarden die foto's kan maken. "Wees niet bang om hogere ISO-waarden van je sensor te gebruiken en zet die zo hoog als nodig is om te kunnen fotograferen. Gebruik wat je maar nodig hebt om je foto te maken. Zet de waarde natuurlijk zo laag mogelijk, maar als dat ISO 12800 is, dan is dat zo. Als je een hoge ISO-waarde moet gebruiken, dan moet je die gebruiken. Zo simpel is het."