FILMMAKING

Full-frame vs. Super 35mm: welke sensorgrootte moet een filmmaker kiezen?

Wat zijn de belangrijkste technische en creatieve verschillen tussen Super 35mm en full-frame? DoP Ian Murray legt uit hoe hij beslist welk sensorformaat geschikt is voor elke productie.
Twee handen houden een Canon Cinema EOS-camera vast en één ervan wijst naar een full-frame sensor in de camera.

Als je de verschillen tussen full-frame en 35 mm onder de knie krijgt, open je voor jezelf een wereld aan creatieve keuzes en controle voor je filmopnamen.

De Canon Cinema EOS-serie bestaat uit full-frame camera's en Super 35mm-camera's, en een uitgebreid assortiment filmobjectieven voor elk sensorformaat. Maar wat zijn de belangrijkste verschillen tussen Super 35mm en full-frame, en wanneer kies je het ene type sensor en wanneer het andere?

Het grote verschil tussen full-frame en Super 35mm sensoren is hun fysieke grootte. Dit heeft onder andere gevolgen voor de beeldhoek, je keuze van brandpuntsafstand en creatieve controle over scherptediepte.

Director of Photography Ian Murray vertelt dat hij voor zijn werk blijft wisselen tussen full-frame en Super 35mm. "Het is een creatieve keuze. Er zijn namelijk momenten waarop beide geschikt zijn", legt hij uit.

Ian werkte mee aan campagnes voor grote merken, waaronder Amazon, Volkswagen en Nespresso, en geeft aan dat sommige onderwerpen passen bij de grotere scherptediepte die gemakkelijker te bereiken is op het kleinere formaat. "Ik werkte aan een opdracht met eten en filmde met Super 35mm. Als bij voedsel de scherptediepte te snel afneemt, ziet het er onecht uit. Daarom wist ik dat full-frame hier niet de beste keuze was.

"Als je iets filmt dat een bepaalde periode moet weerspiegelen, of iets dat meer retro moet aanvoelen, dan is Super 35mm een betere sensorgrootte omdat dat meer een klassieke, oude bioscooplook geeft", vervolgt hij. "Als je werkt aan iets meer verhalends in een run-and-gun-stijl, en vooral als je meegezogen moet worden in de wereld van een personage, dan denk ik dat full-frame een betere keuze is."

Vooraanzicht van een Canon EOS C500 Mark II, waarop de grootte van de full-frame sensor goed te zien is.

De Canon EOS C500 Mark II en EOS C300 Mark III zijn qua grootte en gewicht vrijwel identiek, maar de eerstgenoemde (boven) heeft een full-frame sensor terwijl de laatstgenoemde een Super 35mm-sensor heeft.

Vooraanzicht van een Canon EOS C300 Mark III, waarop het formaat van de Super 35mm DGO-sensor goed zichtbaar is.

De Super 35mm-sensor is misschien kleiner dan een full-frame sensor, maar de Canon EOS C300 Mark III heeft een 4K DGO-sensor die weliswaar klein van formaat, maar groots in prestaties is.

Super 35mm vs. full-frame bijsnijdfactor

In een fotocamera kan de sensor full-frame of APS-C zijn. Deze laatste is kleiner en als gevolg daarvan leggen APS-C-camera's een kleiner gebied van het gezichtsveld van een full-frame objectief vast, met een "bijsnijdfactor" van 1,6x. Maar je kunt het ook zo bekijken, dat het onderwerp veel groter is in het kader, zodat de APS-C-sensor in feite het bereik van het objectief vergroot. Daarom wordt de uitsnijdfactor ook wel de 'vermenigvuldiger voor de brandpuntsafstand' genoemd. Dit betekent dat de effectieve brandpuntsafstand van een 500mm-objectief bijvoorbeeld 80 mm (50 x 1.6) wordt. Dat principe geldt ook voor videocamera's. Vergeleken met het grotere full-frame formaat heeft het Super 35mm-formaat een vermenigvuldiging van de brandpuntsafstand van 1,460x tot 1,534x (afhankelijk van de beeldverhouding).

Als je al deze dingen bij elkaar optelt, geeft het grotere full-frame formaat een groter beeld dan een Super 35mm sensor. Of andersom: bij full-frame is een langere brandpuntsafstand nodig om dezelfde beeldhoek te krijgen als bij Super 35mm. Het verschil tussen het actieve oppervlak van de beide sensortypen (ongeveer 1,5x) betekent dat een 50mm-objectief op een Super 35mm-camera een zichthoek geeft die vergelijkbaar is met een 75mm-objectief op een full-frame camera.

Hoewel het grotere bereik van Super 35mm een voordeel kan zijn bij het filmen van onderwerpen waar je fysiek niet dichtbij kunt komen, vormt het een beperking als je op kleine locaties werkt en een breed beeld wilt vastleggen zonder over te stappen op anamorfische objectieven.

"Een van de voordelen van het full-frame formaat is dat je bredere objectieven kunt gebruiken met minder vertekening", merkt Ian op. "Als je een 24mm-objectief op een full-frame camera gebruikt, krijg je een enorm breed beeld, maar heb je een brandpuntsafstand van 17-18 mm nodig om hetzelfde beeld met Super 35mm vast te leggen. Zodra je onder de 24 mm komt, gaat alles er vertekend uitzien, dus door over te stappen op full-frame kun je meer zien van de wereld waarin je je bevindt zonder dat het optisch kunstmatig aanvoelt."

Een technicus met witte handschoenen maakt de sensor van een Canon-camera schoon.

Heb je Canon-apparatuur?

Registreer je apparatuur voor advies van experts, onderhoud van apparatuur, toegang tot inspirerende evenementen en exclusieve aanbiedingen met Canon Professional Services (CPS).
Een paar handen houdt een Canon EOS R5 C-camera met daarop een Canon 35mm prime-objectief vast.

Full-frame en Super 35mm hebben elk hun eigen voordelen als het gaat om scherpstellen, is Ian van mening: "De zogeheten focus pullers hebben op een Super 35mm iets meer scherptediepte om mee te werken omdat je vaak met bredere objectieven werkt dan op full-frame, maar het mooie van full-frame is dat je details echt scherp ziet worden."

DoP Ian Murray kijkt omlaag naar een Canon FD 135mm prime-objectief, met achter hem een outdoor opnameopstelling.

Director of Photography Ian Murray is tijdens het maken van opnamen voor merken met uiteenlopende visies gewend om te kiezen tussen full-frame en Super 35mm, en tussen verschillende scherptedieptes. "Ik ben altijd al dol op magisch realisme in films, en T2 is altijd een stop waar ik rond blijf spelen als ik met een Super 35mm film", zegt hij. "Maar ik zou geen full-frame opnamen maken met een heel groot diafragma zoals T1.4. Dan wordt de achtergrond te vloeiend en dromerig. Het komt dan te veel over als een effect in plaats van een normale weergave van een situatie."

Creatieve controle over de scherptediepte

Een veel voorkomende misvatting als het gaat om full-frame versus Super 35mm is dat de grotere full-frame sensor een inherent geringere scherptediepte heeft. Dit is echter niet het geval. Bevestig een 24mm-objectief op een full-frame camera of een Super 35mm camera en de scherptediepte zal er in feite hetzelfde uitzien. Het Super 35mm-beeld is echter minder groot. Met full-frame is het alleen wel gemakkelijker om een geringe scherptediepte te bereiken. Om hetzelfde beeld te krijgen als op het kleinere Super 35mm-formaat, moet je een langere brandpuntsafstand gebruiken of de camera dichterbij plaatsen - beide helpen om het onderwerp te isoleren.

Een geringe scherptediepte kan worden gebruikt om de aandacht te vestigen op het belangrijkste element van een opname, hoewel de grotere scherptediepte die kan worden gerealiseerd met Super 35mm ook creatieve voordelen heeft.

"Als je het oog van de kijker wilt kunnen sturen zonder de scène exact op te zetten, dan kun je dat heel gemakkelijk doen met een geringe scherptediepte", legt Ian uit. Er valt ook iets voor te zeggen om full-frame te gebruiken voor een verhaal met een sterk psychologisch element, omdat het je kan helpen de kijker mee te slepen in iemands wereld als verder alles om hem heen zachter is.

"Maar ik experimenteer zelf graag met Super 35mm om een iets diepere focus te krijgen", vervolgt hij. "Iedereen lijkt op dit moment te gaan voor die geringe scherptediepte van een full-frame, maar als je met Super 35mm opnamen maakt bij T2.8 of T4, of zelfs T5.6, dan zie je alles heel anders dan je tot nu toe gewend was. Je moet meer controle hebben over je scène en in staat zijn om de kleuren te sturen en er licht op te werpen om het oog van de kijker te leiden, omdat je er niet op kunt vertrouwen dat selectieve scherpstelling dat voor je doet. Maar dan krijg je een compleet andere look en iets dat aanvoelt als de deep focus-techniek van [Citizen Kane-cinematograaf] Gregg Toland."

DoP Ian Murray afgebeeld tijdens een opname in een studio met een groen scherm op de achtergrond.

"Als je sets en interieurs bouwt en je er zeker van wilt zijn dat de kijker alles te zien krijgt, dan is Super 35mm een prima keuze", zegt Ian. Door het kleinere formaat is het eenvoudiger om een grotere scherptediepte te bereiken dan met full-frame. "Waarom zou je een schitterende set bouwen en dan alles onscherp maken?" Aan de andere kant is full-frame soms handig voor filmmakers die werken met krappe budgetten op locaties waarover ze weinig controle hebben. Dankzij de compacte grootte van de EOS R5 C kun je deze camera in kleine ruimten gebruiken en toch een grote zichthoek vastleggen. De hoge resolutie biedt bovendien meer flexibiliteit voor bijsnijden tijdens de nabewerking.

Een close-up van de handen van een gebruiker die de Canon-vattingadapter EF-EOS R 0.71x bevestigt op een Canon EOS C70-camera.

Met de Canon-vattingadapter EF-EOS R 0,71x kunnen full-frame EF-objectieven worden gemonteerd op de Canon EOS C70 met RF-vatting. Dankzij de adapter kan de oorspronkelijke full-frame beeldhoek van het objectief worden gerealiseerd op de Super 35mm-sensor en kan het maximale diafragma met één stop worden vergroot. Met firmware-updates voor de EOS C70 wordt de serie objectieven die compatibel zijn met de adapter steeds verder uitgebreid.

Compatibiliteit
van objectieven

Full-frame objectieven projecteren een beeld dat de actieve gebieden van zowel full-frame als Super 35mm-sensoren bestrijkt. Het lijkt misschien onzinnig om een full-frame objectief te koppelen aan een Super 35mm-sensor omdat door de kleinere afmetingen een groot deel van het geprojecteerde beeld wordt genegeerd. Maar dit heeft een aantal voordelen. Hierdoor kun je bijvoorbeeld het scherpste en helderste gebied in het midden van het objectief gebruiken. Bovendien geeft het je de flexibiliteit om met hetzelfde objectief te wisselen tussen full-frame en Super 35mm camera's.

Full-frame objectieven zijn echter zwaarder en langzamer (kleiner diafragma) dan de equivalente Super 35mm-objectieven, wat in sommige situaties een overweging kan zijn.

Met een Canon-vattingadapter EF-EOS R 0,71x kun je de oorspronkelijke beeldhoek van een full-frame EF-objectief behouden wanneer dit is gemonteerd op een camera met een RF-vatting, in het bijzonder de Canon EOS C70 met Super 35mm-sensor. De adapter verkleint het beeld van het objectief effectief met x0,71 en verhoogt ook de lichttransmissie voor een beeld dat 1-stop helderder is.

De beeldcirkel van een Super 35mm-objectief komt overeen met de grootte van een Super 35mm-sensor, maar je kunt hem nog steeds gebruiken op een full-frame camera waarmee het beeld kan worden bijgesneden tot Super 35mm. Full-frame Cinema EOS-camera's ondersteunen bijsnijden van zowel full-frame als Super 35mm in dezelfde body, waardoor ze een veelzijdige optie zijn bij het maken van producties met een verscheidenheid aan objectieven.

"Een 35mm-objectief geeft je een medium opname op Super 35mm, maar op full-frame is het een brede opname", zegt Ian. "Wat ik van dit alles het interessantst vind, is de manier waarop je de kijker positioneert te opzichte van het personage. Je kunt tegenover iemand gaan zitten op een normale gespreksafstand met een full-frame camera en hem in een soort losse close-up kadreren met een 35mm-objectief. Het voelt natuurlijker aan, omdat je iets meer van de omgeving ziet, maar deze verzacht vanwege de scherptediepte. Terwijl je met Super 35mm een langer objectief hebt, meer moet bijsnijden om dezelfde lichtvervaging te krijgen en je hier minder van ziet, waardoor je een strakkere close-up krijgt."

Een Canon EOS R5 C met een microfoon eraan bevestigd, ligt op een houten bank bij de boeg van een boot.

Goedgekeurd door Netflix: Cinema EOS-camera's van Canon

Van de EOS R5 C tot de EOS C500 Mark II: ontdek hoe de Cinema EOS-serie voldoet aan de opnamenormen voor Netflix Originals.

Cameragrootte en -gewicht

Voor een groter formaat sensor heb je meestal een grotere camerabody nodig. Fotocamera's met APS-C sensoren zijn meestal aanzienlijk compacter dan full-frame camera's. Maar het verschil tussen full-frame versus Super 35mm-videocamera's is in dit opzicht niet zo groot. In feite maakt de sensorgrootte weinig verschil in de Cinema EOS-reeks. Zo zijn de afmetingen en het gewicht van de Super 35mm EOS C300 Mark III en de full-frame EOS C500 Mark II vrijwel identiek.

De EOS R5 C bevindt zich echter op een heel nieuw niveau. Deze camera is de kleinste in de huidige Cinema EOS-serie en kan 8K DCI RAW-video opnemen over de volledige breedte van zijn full-frame sensor - maar hij is kleiner en lichter dan compacte Super 35mm-camera's zoals de EOS C70 en de EOS C100 Mark II.

Twee handen houden een Canon EOS R5 C camera vast en één ervan navigeert door het hoofdscherm voor de opname-indeling.

Met een full-frame sensor met hoge resolutie heb je meer speelruimte voor beeldstabilisatie achteraf. De Canon EOS R5 C kan bovendien video opnemen in een aantal verschillende formaten, waaronder 8K DCI RAW. "Ik wil me veel liever niet met gimbals bezighouden en liever vanuit de hand kunnen fotograferen en dan naderhand de delen stabiliseren die moeten worden gestabiliseerd. Ik denk dat dit veel eerlijker is", aldus Ian. "De mogelijkheid om met full-frame opnamen te maken met bredere objectieven en in hoge resolutie geeft je verder de mogelijkheid om het later in Super 35mm te herkadreren en al het overbodige beeldmateriaal te verwijderen."

Resolutie, dynamisch bereik en prestaties bij weinig licht

Het grotere oppervlak van een full-frame sensor kan meer beeldmateriaal bevatten voor een hogere resolutie of een groter beeldformaat voor meer gevoeligheid en betere prestaties bij weinig licht.

Een hogere resolutie biedt meer flexibiliteit, zowel in de camera als bij de nabewerking. Neem bijvoorbeeld de Canon EOS C500 Mark II met zijn 5,9K full-frame sensor. Als je de camera instelt op XF-AVC-opname, kun je profiteren van verwerking met 5,9K oversampling om 4K DCI- en 4K UHD-opnamen te maken met betere helderheid, onderdrukte moiré en minder ruis vergeleken met standaard 4K-materiaal.

Schakel over op 5,9K RAW-opname en je kunt de extra resolutie tijdens de bewerking gebruiken om te zoomen, een opname opnieuw te kadreren of beeldstabilisatie toe te passen terwijl je een 4K- of Full HD-kader behoudt. De full-frame 8K sensor van de EOS R5 C biedt in dit opzicht nog meer mogelijkheden. Een nadeel van al deze extra informatie kan de grotere hoeveelheid gegevens zijn die moet worden beheerd en opgeslagen. Met de ontwikkeling van Cinema RAW Light is dit probleem deels verholpen.

Met full-frame kun je een groter dynamisch bereik vastleggen, maar de evolutie van de Super 35mm-sensortechnologie in de EOS C300 Mark III en EOS C70 biedt een geheel nieuw prestatieniveau. De 4K Super 35mm Dual Gain Output-sensor (DGO) in deze camera's maakt het mogelijk om een groter dynamisch bereik van 16+ stops vast te leggen in Canon Log 2, en biedt daarnaast mogelijkheden voor weinig ruis bij weinig licht tot ISO 102400.

Zoals Ian het zegt: "Super 35mm is zeker niet op zijn retour." Films worden al sinds de jaren '50 van de vorige eeuw opgenomen op een formaat dat lijkt op Super 35mm en filmmakers blijven zich tot deze standaard aangetrokken voelen als ze geïnspireerd raken door het uiterlijk van klassieke films uit het verleden.

Kortom, elk formaat heeft zijn eigen kenmerken, die geschikt kunnen zijn voor een bepaald project. Super 35mm blijft niet voor niets een populaire standaard en overstappen naar full-frame is een creatieve keuze, geen technische noodzaak.

Marcus Hawkins

Gerelateerde artikelen

Meld je aan voor de nieuwsbrief

Klik hier voor inspirerende verhalen en het laatste nieuws van Canon Europe Pro