Fine art-fotografie: je stijl verfijnen en je naam vestigen

In een wereld waarin fotografiegenres in elkaar overlopen – van bruiloftsfotografie in documentairestijl tot fotojournalisme dat eerder in een galerie thuishoort – rijst de vraag: waarin onderscheidt zich fine art-fotografie van andere genres?

"Het is de visie van een kunstenaar gevat in een beeld; er zit een idee achter", zegt Menna Hossam, Egyptische fine art-fotografe en Canon Ambassador.

"Het is een project of een conceptueel proces waarvan het eindresultaat een bepaalde kunstzinnige betekenis heeft en niet zomaar een beeld is van de wereld", vult de in Londen gevestigde galerie-eigenaar Giles Huxley-Parlour eraan toe, die onder andere Alec Soth, Joel Sternfeld en Martin Parr vertegenwoordigt.

Of je nu begint als fotografisch kunstenaar, of je als professioneel fotograaf in een ander genre de overstap wilt maken naar de kunstwereld, er zijn een aantal dingen die je in je achterhoofd moet houden. Menna en Giles geven je tips om een goede reputatie op te bouwen en een succesvolle carrière als fine art-fotograaf tegemoet te gaan.

"Je moet een lange adem hebben wil je de top van de fotografiewereld bereiken", waarschuwt Giles. "Als jouw werk boven een bepaalde prijsgrens zit, zal niemand je werk puur en alleen kopen vanwege de foto zelf. Mensen kopen dan vooral de kunstenaar."

Galerieën kopen dus eigenlijk een merk en er gaan heel wat jaren overheen voordat je zo'n merk hebt opgebouwd. Je zult eerst jarenlang fotoboeken moeten publiceren, exposities moeten houden en het respect van critici en de fotografiegemeenschap moeten verdienen om uiteindelijk op dat punt te belanden dat een verzamelaar naar jouw foto's aan de galeriemuur kijkt en niet alleen de afzonderlijke beelden bewondert, maar ook alles waar je als kunstenaar voor staat. Giles' eerste tip is om niet te focussen op het verkopen van fine art-prints, maar om "gewoon aan de slag te gaan en ervoor proberen te zorgen dat je als een goede fotograaf en een goede kunstenaar wordt gezien".

Het barst in de wereld van de zogenaamde fine art-fotografen. Hoe zorg je ervoor dat je opvalt? "Je moet goed zijn", benadrukt Giles. Talent is niet genoeg. "Je hebt ook heel veel inzet, zelfkritiek en advies nodig. Probeer een mentor te vinden en kijk of je bijvoorbeeld als assistent van een bekende fotograaf aan de slag kunt gaan. Zorg ervoor dat mensen je werk zien en probeer zo veel mogelijk feedback te krijgen."

Menna heeft volop geëxperimenteerd waardoor ze nu echt haar eigen stijl heeft ontwikkeld. Een stijl die zichtbaar verschilt van het werk van andere Egyptische fotografen van nu. "Ik vond het in het begin echt lastig", geeft ze toe. "Ik wist niet welke kant ik uit wilde en er waren zo veel dingen die ik wilde proberen. Uiteindelijk bepalen de kleuren, de compositie en het verhaal dat je vertelt, wie je bent als kunstenaar. Je moet een bepaalde identiteit hebben."

Wanneer je kunstprojecten maakt waar je echt trots op bent, moet je ervoor proberen te zorgen dat je werk zo veel mogelijk wordt tentoongesteld", zegt Giles. Kijk of er open oproepen voor festivals of groepsexposities zijn, organiseer samen met collega's je eigen show of tentoonstelling en doe aan zo veel mogelijk wedstrijden mee. Vaak worden de inzendingen voor dit soort wedstrijden beoordeeld door galeriehouders, curatoren, critici en andere invloedrijke mensen uit de fine art-fotografiewereld, dus ook als je niet wint, kun je wel worden opgemerkt en wie weet onthouden ze je naam.

Het is daarnaast erg belangrijk om online vindbaar en aanwezig te zijn, bijvoorbeeld via een website en sociale media. Voor Menna is Instagram ontzettend belangrijk. Haar foto's worden wereldwijd gedeeld en door honderden mensen geliket. Op dit punt in je carrière draait het erom dat je collega's voor je klaarstaan, je werk delen en je ondersteunen", zegt Giles. "Je moet deel uitmaken van een online community. Dat is net zo belangrijk als een 'echt' netwerk hebben."

Sinds Menna in 2018 als freelancer begon, werkt ze ook als fotograaf voor modemerken. Zo is ze verzekerd van een stabiel inkomen. "Ik heb in het begin gekeken welk genre het dichtst bij mijn fine art-stijl in de buurt kwam en ik was er al snel over uit dat dat mode was", vertelt ze. "Ik ben mode en fine art gaan combineren. Klanten willen met me werken vanwege mijn eigen stijl. Ik ben niet 100% commercieel. Ik creëer ook kunstzinnige beelden waarin producten op een andere manier worden afgebeeld."

"Je moet er eerst voor zorgen dat je financieel stabiel bent", zegt Giles. "Word bruiloftsfotograaf, doe alles wat nodig is om geld te verdienen met je camera. Pas dan heb je de vrijheid en de tijd om aan je eigen projecten te werken, zonder dat je je druk hoeft te maken over je inkomsten. Vrijwel alle topfotografen doen ook commercieel werk, maar dat weet eigenlijk niemand", gaat Giles verder. "En dan hebben we het dus over mensen die duizenden prints verkopen."

Maar ook zolang je je werken nog niet voor duizenden euro's verkoopt, moet je ze met alle respect behandelen, want dat verdienen ze. Als Menna nu terugdenkt aan het begin van haar carrière, is er één ding dat ze anders zou hebben gedaan: een printer van een betere kwaliteit gebruiken, zoals een printer uit het professionele PIXMA- en imagePROGRAF-printerassortiment van Canon. "De printkwaliteit is erg belangrijk", zegt ze. "Mijn foto's zijn helder en levendig, maar als de print dat niet is, heb ik er niets aan."

Giles raadt aan om je werk in kleine oplagen van maximaal tien stuks te printen. "Je kunt je foto's in verschillende formaten printen en bijvoorbeeld een beperkt aantal echt grote prints maken. Maar persoonlijk vind ik dat wat ouderwets. Je kunt het beter simpel houden. Print je werk op het formaat dat jij vindt dat het moet hebben en bepaal de prijs. Houd ook een overzicht bij van wat je hebt verkocht en aan wie."

"Alle succesvolle kunstenaars en fotografen hebben één ding gemeen: het zijn ondernemers", zegt Giles. "Hoewel ze nu misschien tot de beste fine art-kunstenaars behoren, is het hen allemaal niet komen aanwaaien. Ze hebben zich echt naar de top moeten netwerken. Je moet deel zien uit te maken van de juiste community, met mensen praten die jou kunnen helpen. Je moet iemand vinden die je in het wereldje kan introduceren. Ga koffie drinken met die persoon, vraag om advies en kom zo steeds dichter bij je doel."

Menna's netwerk speelt een cruciale rol in haar werk. De teams waarmee ze aan haar eigen fine art-projecten werkt, bestaan uit mensen uit de modewereld, zoals modeontwerpers, stylisten, make-upartists, setontwerpers en modellen die haar visie delen. "Samen creëren we kunst", zegt ze.

Als je eenmaal op het punt bent beland dat je samenwerkt met een commerciële galerie, moet je je zo professioneel mogelijk opstellen", zegt Giles. "De beste kunstenaars met wie ik samenwerk, zijn net zo goed zakenmensen. Toon enthousiasme, opper ideeën en wees zichtbaar voor de galerie; fysiek door privébezoeken of door telefonisch en per mail contact te houden. Dit betekent uiteraard niet dat je constant aanwezig moet zijn, want dat werkt averechts, maar uiteindelijk zijn het wel de kunstenaars die zich – op een positieve manier – met de galerie bemoeien, die het meeste succes hebben."