INTERVIEW

Vertrouwen en integriteit: Sir Don McCullin over de waarden die hem hebben gevormd

A grieving Turkish woman is comforted by others and clutches her hands to her chest as she mourns her husband, a victim of the Cyprus Civil War. In the background another woman can be seen weeping.
Een Turkse vrouw rouwt om de dood van haar man, een slachtoffer van de burgeroorlog op Cyprus tussen Grieks- en Turks-Cyprioten die een jaar hiervoor begon. Ghaziveram, Cyprus, 1964. © Sir Don McCullin

Sir Don McCullin staat vooral bekend om zijn indrukwekkende oorlogsreportages, en is zelf confrontaties nooit uit de weg gegaan. In deze fascinerende reportage vertelt hij over de waarden waarop hij zijn illustere carrière heeft opgebouwd en over de foto's die hij uit principe niet heeft gemaakt.

Een Turkse vrouw rouwt om de dood van haar man, een slachtoffer van de burgeroorlog op Cyprus tussen Grieks- en Turks-Cyprioten die een jaar hiervoor begon. Ghaziveram, Cyprus, 1964. © Sir Don McCullin

Dons iconische portret van een Amerikaanse soldaat in shellshock ging de wereld rond, maar in diezelfde periode stuitte hij ook op een man die door zwaar hoofdletsel op sterven lag. "Op een dag in Vietnam zag ik een soldaat met kogels in zijn gezicht," zegt hij. "Ik had de kans om waarschijnlijk een van de meest uitzonderlijke portretten ooit te maken, maar het was niet juist om te doen. Als ik kijk naar iemand die op sterven ligt, moet ik die persoon vertrouwen. Deze man voerde een doodsstrijd. Hij kon niet meer praten, maar zijn ogen spraken boekdelen: "Doe het niet." En ik heb de foto dan ook niet gemaakt. Het doet er niet toe dat ik mogelijk een van de beste portretten ooit had kunnen maken. Fotografie behoort niet toe aan één persoon. In welke situaties je ook terechtkomt, je moet je keuzes altijd naar eer en geweten maken."

Ik had de kans om waarschijnlijk een van de meest uitzonderlijke portretten ooit te maken, maar het was niet juist om te doen.

Don heeft tijdens zijn vele reizen zo'n beetje alles vastgelegd, van sociaal geëngageerde documentaires en oorlogsreportages tot portretten en landschappen. Volgens hem draait fotografie maar om twee dingen: "Integriteit en oprechtheid zijn principes waarvoor elke fotograaf naar mijn mening moet staan."

Don heeft talloze conflicten, rampen en het bijbehorende stille leed op de gevoelige plaat vastgelegd, zoals de Vietnamoorlog, de onlusten in Noord-Ierland, de Rode Khmer in Cambodia, het Israëlisch-Palestijns conflict en de aidsepidemie in Afrika. Een eerlijke en menselijke aanpak tijdens het fotograferen is nog belangrijker als mensen op hun kwetsbaarst zijn.

A shell-shocked US Marine gazes at the camera, dressed in army fatigues and clutching his rifle between his hands, in Sir Don McCullin's iconic shot of the Vietnam War.
Amerikaanse marinier in shellshock tijdens de Slag om Huế. Dit portret van een soldaat in shock tijdens de Vietnamoorlog is een van Dons meest iconische foto's. Huế, Vietnam, 1968. © Sir Don McCullin
A homeless man from Ireland with bedraggled, grey hair sticking up in different directions, on the streets of the East End, London where he is living.
Een dakloze Ierse man op straat in Londen. Zijn blauwe ogen en opvallende kapsel deden Don denken aan Neptunus, god van de zee. East End, Londen, 1969. © Sir Don McCullin

Volgens Don vereist fotojournalistiek in dergelijke omstandigheden een bepaalde emotionele betrokkenheid. Hij vindt dat elke fotograaf in traumatische situaties zijn eigen grenzen van het toelaatbare moet stellen om zichzelf op een later moment recht in de spiegel aan te kunnen kijken. In de vaak afschuwelijke omstandigheden ging Don naar eigen zeggen altijd voorzichtig en soms zelfs ietwat evangelisch te werk om zo het leed op een gevoelige manier onder de aandacht te brengen. Zijn insteek was nooit om een situatie anders af te schilderen dan deze in werkelijkheid was of ervan te profiteren.

"Gevoelig zijn is een van de belangrijkste eigenschappen die je kunt hebben," zegt hij. "Als je dat niet bent, dan moet je die camera laten liggen, dan stap je niet op het vliegtuig en dan moet je je niet tussen stervende en verminkte mensen begeven."

Een dergelijk gevoel van verantwoordelijkheid is terug te zien in de langzame aanpak die de fotojournalist neemt bij het leren kennen van zijn onderwerpen, als de tijd dat toelaat. "Jaren geleden maakte ik een reeks over daklozen in Engeland," zegt Don. "In mijn eerste week in de buurt van de daklozen had ik mijn camera helemaal niet meegenomen. Pas in de tweede week nam ik een camera mee. Ik haalde 'm onder mijn lange jas vandaan en nam voorzichtig een aantal foto's. Er ontstond reuring onder de mensen en ik had het gevoel dat ik ieder moment een klap kon krijgen, maar dat gebeurde niet."

A camel, with its rider perched on top, stands on a sand dune in Syria. Behind them the shapes of ancient buildings can be seen peeking out.
Behalve rauwe fotoreportages heeft Don ook gewerkt als landschap- en reisfotograaf in bijvoorbeeld het Midden-Oosten en Syrië. © Sir Don McCullin

Hij is er stellig van overtuigd dat fotografie een vorm van diefstal is: "Je moet jezelf overtuigen dat je iets steelt wat niet van jou is. Je steelt in feite beelden van andere mensen." Deze ideologie heeft zijn werk in de loop der jaren gevormd. Hij houdt rekening met de mensen in zijn werkomgeving en kent zijn eigen grenzen. De laatste wens van de stervende man in Vietnam respecteren is daar een goed voorbeeld van.

Fotografie is een fantastische liefdesaffaire die tegelijkertijd mijn kwelgeest is.

Terugkijkend op zijn 60 jaar durende carrière in fotografie, die hij ook wel een liefdesaffaire noemt, zegt Don dat hij denkt dat het vak hem heeft gekozen. Het vormt een intense en soms uitdagende kracht in zijn leven. "Fotografie is net een liefdesaffaire," zegt hij. "Ik ben per ongeluk verliefd geworden op fotografie. Fotografie heeft mij gekozen en niet andersom. Maar tegelijkertijd is fotografie ook mijn kwelgeest." Dit is geen verrassing, gezien de hoge morele normen die de meest gerespecteerde fotojournalist van Groot-Brittannië in acht houdt.


Raadpleeg de productpagina voor meer informatie over de nieuwste EOS 5D-camera, de EOS 5D Mark IV, die Sir Don tijdens zijn recente shoot in Calcutta heeft gebruikt. Klik hier om de documentaire te bekijken die Canon-ambassadeur Clive Booth maakte over de reis van Don.

Geschreven door Lucy Fulford


Gerelateerde artikelen

Alles weergeven

Canon Professional Services

Leden krijgen toegang tot CPS Priority Support, zowel lokaal als op grote evenementen, een snelle Fast Track-reparatieservice en mogen, afhankelijk van het niveau van het lidmaatschap, gratis materiaal lenen en profiteren van een kosteloze retourzending plus kortingen bij onderhoud. Ook kunnen ze gebruikmaken van exclusieve ledenaanbiedingen.

Aanmelden

Ontdek meer

Canon Professional Services