Zie de wereld in een nieuw licht: hoe infraroodfotografie je creatieve mogelijkheden kan vergroten

Als professionele landschaps- en reisfotograaf bereist David Clapp de wereld op zoek naar sprekende foto’s voor zijn fotografieportfolio. Hij fotografeert, organiseert fotografietrips en levert bedrijven reisfoto’s voor commerciële reproducties en decoratieve toepassingen. Tot de meest waardevolle foto’s uit zijn portfolio van de laatste jaren behoren een aantal bijzondere infraroodopnamen.

Om zich op creatief vlak maximaal te kunnen uitleven, neemt de Britse fotograaf altijd twee camera’s mee: een voor standaard kleuropnamen (meest recent een Canon EOS R5) en een andere camera voor infraroodfotografie (een omgebouwde Canon EOS RP). Hier vertelt hij over de technieken die hij gebruikt voor IR-fotografie.

Infraroodfotografie, ook wel bekend als IR-fotografie, legt licht vast op golflengten die zich buiten het zichtbare lichtspectrum bevinden, en produceert surrealistische beelden waarvan de kleuren en tonen vaak volledig afwijken van wat wij zien met onze 'normale' blik. Dit kan treffende foto’s opleveren, zelfs in voor conventionele fotografie ongeschikte omstandigheden.

"Kleur hangt sterk af van de omgevings- en lichtomstandigheden, maar infrarood werkt elk moment van de dag", zegt David. "Je kunt iets heel alledaags fotograferen en er toch iets heel bijzonders van maken. Dat is wel echt mijn handelsmerk geworden."

David is professioneel fotograaf sinds 2005 en hij maakt al ongeveer 13 jaar infraroodopnamen. Tot voor kort gebruikte hij voornamelijk twee methoden voor zijn IR-fotografie. De eerste methode was de opnamen te maken met een infraroodfilter dat hij bevestigde aan zijn objectief. Dit blokkeerde het meeste of al het zichtbare licht, waardoor er steeds een lange belichtingstijd nodig was.

"Voor het maken van een buitenopname in fel zonlicht met een opgeschroefd 720nm-infraroodfilter was een belichtingstijd van 30 seconden nodig", vertelt David. "Dat gaf dan een etherisch resultaat, met bijvoorbeeld wolken die vervaagden doordat ze bewogen tijdens de belichting, maar het was tegelijkertijd nogal onpraktisch."

Hierdoor kon David infraroodfilters van verschillende golflengten gebruiken via de Canon vattingadapter EF-EOS R met drop-in filter. Omdat deze adapter bedoeld is voor het bevestigen van EF-objectieven op een EOS R System-body, kan David voor zijn IR-opnamen uitsluitend met EF-objectieven werken. "Dat vind ik prima", zegt hij. "Er is geen verlies van kwaliteit bij gebruik van de adapter en ik heb niet het idee dat de objectieven die ik gebruik, een compromis zijn voor mijn werk."

Het gebruik van de adapter stelt hem bovendien niet alleen in staat om foto’s te maken met verschillende infraroodeffecten, hij kan tevens fotograferen met dezelfde belichtingstijden en ISO-instellingen als bij conventionele opnamen.

David koos ervoor zijn Canon EOS RP om te bouwen voor gebruik van het gehele lichtspectrum. "Ik had de EOS RP al vaak gebruikt als mijn alledaagse kleurencamera", vertelt hij. "Bij fotografie gaat het mij voornamelijk om het verfijnen van concepten en het verkennen van ideeën. De camera is er om mij bij die verkenning te helpen. Deze camera maakt 26 Megapixel opnamen, is compact en sober. Ik vind het belangrijk om tijdens het reizen een compacte camera te hebben die nauwelijks wordt opgemerkt. Dus toen ik met infrarood aan de slag wou, was deze camera voor mij een logische keuze."

Voor een reis naar Vietnam in 2022 maakte David infraroodopnamen op zijn omgebouwde Canon EOS RP, en kleuropnamen op een Canon EOS R5. Beginnend in Hanoi en vervolgens in vier andere steden waaronder Ho Chi Minh-stad, maakte David verschillende opnamen van landschappen, architectuur, straattaferelen en straatportretten.

Filters voor infraroodfotografie zijn verkrijgbaar vanaf een golflengte van ca. 450 nm tot een golflengte van 840 nm. David koos ervoor drie verschillende infraroodfilters mee te nemen op zijn reis. Als eerste een 590nm-filter, waarmee meer zichtbaar licht de sensor kan bereiken. Met dit filter kunnen bij (channel-swap) verwerking in de software kleurrijke infraroodfoto’s met goudgeel gekleurd gebladerte en strakblauwe luchten worden verkregen.

Onder de conventionele kleurenfoto’s die David maakte met de Canon EOS R5 zijn onder meer gedetailleerde landschappen van rijstterrassen en straatportretten. Vooral de nauwkeurigheid van de autofocus, de snelheid en beeldstabilisatie van de camera werden door David gewaardeerd. "Het was geweldig werken met deze camera", vertelt hij. "Ik hoefde mijn statief de hele reis maar één keer te gebruiken. Met deze camera kon ik ook zonder statief haarscherpe foto’s maken, zelfs bij avondlicht en in de ochtendschemering.

"De Face Tracking (Gezichtstracking) is echt fantastisch voor het fotograferen van personen, zelfs kinderen die vaak druk bewegen. Zo kon ik geweldige portretopnamen maken van een jongen die heen en weer schommelde in een hangmat. Door AI Servo AF te gebruiken met Face Tracking, werd de scherpstelling op zijn hoofd gefixeerd en had ik de optie om het linker- of rechteroog te volgen. De opnamen waren scherp en gedetailleerd. Deze eigenschap was voor mij een gamechanger."

Hoewel David nog steeds graag conventionele kleurenfoto’s maakt, geeft het fotograferen met infraroodeffecten hem de meeste artistieke bevrediging. Hoewel moet worden benadrukt dat een ombouw van je camera voor gebruik van het gehele lichtspectrum niet wordt aangeraden door Canon – en dit een onomkeerbare procedure is die je garantie doet vervallen – heeft het voor David de deur geopend naar het maken van een uniek soort foto’s.

"De vrijheid die IR-fotografie je geeft, vergroot je creatieve mogelijkheden en werkt artistiek bevrijdend", zegt hij. "Naast het fotograferen met verschillende infraroodgolflengten kun je bijvoorbeeld dezelfde scène meermaals fotograferen met verschillende filters en deze opnamen combineren. Het laat je de wereld in een totaal andere frequentie zien, waardoor je zelf ook op een unieke manier naar de wereld gaat kijken."

Naast zijn infraroodfotografie wil David binnenkort met licht op het ultraviolette spectrum (onder 380 nm) gaan experimenteren, waarbij hij van plan is een UV-bandpass filter te gebruiken in zijn Canon vattingadapter EF-EOS R met drop-in filter. "Ik heb nog geen ervaring met het maken van UV-opnamen, maar ik kijk ernaar uit hier binnenkort mee aan de slag te gaan", aldus David. "Wanneer ik met deze alternatieve frequenties werk, verandert de camera in een soort van magisch instrument. Het geeft me eindeloze mogelijkheden."