Wat te doen tegen een creatieve burn-out: tips om je fantasie aan te wakkeren

Creativiteit is de levensader in het werk van een fotograaf. Wanneer je de inspiratie voelt om iets nieuws te scheppen, is de kans groot dat je meer klanten trekt en projecten tot stand brengt waaruit je voldoening en plezier haalt. Wat gebeurt er dan wanneer je terechtkomt in een creatieve burn-out?

Het is soms moeilijk precies te omschrijven, maar een burn-out kenmerkt zich bijvoorbeeld door lichamelijke, emotionele en creatieve uitputting wat betreft werk. Geen enkel idee borrelt er meer in je op en je maakt je waarschijnlijk zorgen over de gevolgen ervan. Het kan bovendien lang duren voordat je bent hersteld. Degenen met een artistieke carrière lopen vaak risico. Als je in je studio of in het veld aan het werk moet blijven om genoeg inkomsten te krijgen, kan het lastig zijn om te weten wat je ertegen moet doen.

Steeds meer fotografen worden geconfronteerd met een enorme druk, zoals telkens nieuw werk moeten produceren, langere uren maken, emotioneel zware opdrachten uitvoeren in een meedogenloze omgeving, een bedrijf gaande houden in een concurrerende branche en omgaan met veeleisende klanten. En dan is er nog de extra verwachting dat je betekenisvolle content creëert voor social media. Het kan je te veel worden om continu creatief te zijn. Daarnaast is het belangrijk je liefde voor het vak ondanks alles in stand te houden.

Zelfs professionele fotografen met jarenlange ervaring zijn niet onbekend met een creatieve burn-out. We hebben twee Canon Ambassadors gevraagd hun eigen verhaal met ons te delen. De in Londen gevestigde Hongaarse fashion- en portretfotograaf Wanda Martin mag onder andere Dior, Atlantic Records en Burberry tot haar klanten rekenen. De Zweedse natuurfotograaf Jonas Classon heeft een fascinatie voor vogels en zijn prijswinnende foto's waren over de hele wereld te zien.

Hier bespreken ze hoe je de tekenen van een creatieve blokkade herkent, tips voor hoe je uit een burn-out komt en advies over hoe je een burn-out op de eerste plaats voorkomt.

Een kenmerkend signaal van een burn-out om op te letten is wanneer je fotografie fantasieloos wordt en zich niet meer ontwikkelt. Wanda merkte dat ze vastzat in een herhalende cyclus waarin ze onbedoeld op dezelfde manier begon te fotograferen voor klanten, een teken van een creatieve burn-out na periodes van intensieve arbeid.

"Ik begon op elkaar lijkende editorials te maken, en dezelfde houdingen, hoeken en belichting kwamen telkens terug. Dat is tot op zekere hoogte prima wanneer je kunt zeggen dat dat jouw auteurschap en kenmerkende stijl is en je eigen esthetiek", vervolgt ze. "Maar de grens tussen een eigen stijl hebben en saai en herhalend zijn is erg dun."

Jonas kwam in een burn-out terecht toen hij veel publiciteit kreeg voor zijn tweede boek en voor zijn foto van een laplanduil, Night Hunter. Hiermee won hij de eerste prijs in de categorie Dieren in hun omgeving van de Siena International Photo Awards 2020.

Jonas kwam erbovenop en herstelde door zichzelf onder te dompelen in de sereniteit van de natuur, de omgeving die zijn eerste inspiratiebron in zijn werk was.

"Mijn manier om uit die burn-out te komen was door gewoon in de natuur te zijn, rust in mijn ziel te vinden om te kunnen herstellen en mijn eigen stem te horen", zegt hij. "Ik had gewoon wat tijd nodig om te reflecteren op wat er gebeurde en wat ik aan het doen was, zodat ik mijn eigen pad weer kon vinden. Ik heb mijn camera zes maanden lang niet gebruikt. Ik kon het niet. Het was onmogelijk omdat ik telkens een paniekaanval kreeg. Ik had mezelf torenhoge verwachtingen opgelegd waaraan ik moest voldoen.

"Na zes maanden alleen maar denken en werken in de natuur wist ik dat ik niets ging veranderen en dat ik door wilde gaan op dezelfde weg die ik de laatste tien jaar bewandel. Mijn oplossing is: zet de computer uit, laat de camera links liggen en ga de natuur in", voegt hij eraan toe.

Dankzij de coronalockdown kreeg Wanda onbedoeld de gelegenheid om met een persoonlijk project verder te gaan dat haar creatieve vonk weer liet ontsteken. "Toen ik tijdens de lockdown bezig was met creëren, realiseerde ik me dat ik voorheen veel te veel gefocust was op commercieel werk, waardoor ik uiteindelijk mezelf in mijn fotografie ging herhalen", zegt ze. "Ik werkte al 14 jaar lang als professioneel fotograaf en tijdens de lockdown kreeg ik de kans om naar mijn roots terug te keren en te werken aan dit bijzonder persoonlijke, conceptuele project dat ik Songs of Innocence and Experience noem. Ik was alleen en met heel veel vrije tijd om handen."

Tijd vrijmaken voor hobby's is voor beide fotografen van vitaal belang om met een frisse blik naar hun werk te kijken. Vissen helpt Jonas om zijn hoofd leeg te maken en met hernieuwd enthousiasme zijn camera op te pakken.

"Wanneer je 10 uur lang in een boot zit om een vis te vangen, ga je diep nadenken en ben je niet bezig met alleen creëren en produceren. Je maakt je geest vrij en zorgt voor die noodzakelijke ruimte in je hoofd", zegt hij. "Het helpt mij om periodes van tijd en ruimte te hebben. Daarin ontstaan de beste ideeën. Zoek iets om te doen, geef je geest een creatieve pauze en ga op in innerlijke rust en volledige stilte.

Wanda is het daarmee eens, hoewel zij juist ontspanning vindt in uitgaan en andere mensen ontmoeten. "Ik vind het erg fijn om het werk een paar uur, enkele dagen of zelfs weken te laten liggen en bands live te zien optreden, naar de bioscoop, toneelvoorstellingen en tentoonstellingen te gaan, te reizen en om mensen te ontmoeten en te kletsen", zegt ze. "Dit klinkt niet meteen als werk, maar het is wel enorm inspirerend. Zie het als een vorm van research waarbij je tegelijkertijd je batterij oplaadt.

"Je loopt het risico een burn-out te krijgen wanneer je volgens mij je passie verliest voor hetgeen je het liefste doet. Wanneer fotografie een baan wordt in plaats van een hobby, dan wordt het lastig – wanneer je ervan moet kunnen leven, je rekeningen ervan moet betalen en soms ja moet zeggen tegen opdrachten die in creatief opzicht niet die voldoening geven. Ik denk wel dat het belangrijkste is om te fotograferen voor jezelf, voor je eigen geluk en mindfulness."