Het perfecte fotoportfolio maken

Als opkomend fotograaf is het cruciaal om een goed portfolio te hebben. Dit kan het verschil maken tussen die zo belangrijke eerste professionele commissie die je carrière lanceert of vast blijven zitten in een minder creatieve baan die verhindert dat je de stap kunt zetten.

Een portfolio is de grootste troef van fotografen om hun werk te laten zien en te tonen welke vaardigheden ze in huis hebben. Maar om snel indruk te maken op altijd drukke redacteuren, heb je een zorgvuldig samengesteld portfolio nodig om op te vallen – een waar de passie vanaf spat. Hoe moet zo’n fotoportfolio er dan uitzien?

Vier experts geven hier hun adviezen voor het samenstellen van een portfolio: fotojournalist en Pulitzerprijs-winnaar Daniel Etter, portret- en documentairefotograaf Travis Hodges en hoofdredacteur van Huck Magazine Andrea Kurland, die alle drie mentoren zijn geweest in het Canon Student Development Programme (CSDP), en Junior Art Director en voormalig CSDP-deelnemer Sarah Köster.

• Kies het werk dat het beste laat zien wie je bent
• Vind de essentie van een verhaal om een verhaallijn te creëren
• Wat kenmerkt een sterk portfolio?
• Hoeveel foto's zitten er in een goed portfolio?
• Ga digitaal en wees creatief
• Onderschat ook de waarde van print niet
• Laat je creatieve kant zien met video's
• Wees niet bang om om hulp te vragen
• Leg contacten en onderhoud deze

Of je je portfolio nu per e-mail verstuurt of aan iemand in levenden lijve laat zien, kies alleen de foto's waarop je trots bent – geen opvulling. "Het is heel belangrijk dat je je unieke stijl laat zien. Laat zien waar je om bekend wil staan en wat je in de toekomst wil blijven doen", adviseert Sarah.

Nadat je je eerste selectie hebt gemaakt, raadt Sarah aan om een medestudent of mentor om een second opinion te vragen. "Als fotograaf ben je soms te emotioneel bij het nemen van beslissingen. Je maakt misschien een keuze op basis van een herinnering in plaats van dat je de beste foto kiest", legt ze uit.

Tegelijkertijd moet je bij het samenstellen van een portfolio voor een bepaald doel altijd op de relevantie letten. "Als je je werk presenteert voor een beurs of wedstrijd waarbij redacteuren vele duizenden foto's te zien krijgen, is het belangrijk dat de eerste foto direct hun aandacht trekt", adviseert Andrea. "Maar als je een portfolio voorlegt aan een redacteur voor een specifieke publicatie, moet je hem aanpassen en relevant maken. Je kunt een basis hebben die bestaat uit je sterkste foto's, maar pas die enigszins aan, afhankelijk van aan wie je je werk presenteert en met welk doel."

"Een goed verhaal maken kost veel tijd en geduld. Mensen die je fotografeert, moeten vergeten dat je er bent. Hoe minder ze je opmerken, hoe beter de foto wordt", zegt Daniel. Hij neemt het fotograferen van eenzaamheid als voorbeeld: "Eenzaamheid kan als verdriet, verveling en radeloosheid worden afgebeeld, maar ook vanuit de hoek om iets tegen die eenzaamheid te doen, zoals het nemen van danslessen. Probeer de momenten te vinden die laten zien wat de essentie van het karakter van een persoon en van diens verhaal is."

Travis heeft onder meer Time Out, The Big Issue en Cancer Research als klanten, dus hij heeft door de jaren heen veel portfolio's voorbij zien komen en er ook veel gepresenteerd. "De sterkste portfolio's zijn doelgericht. Fotografen weten wat ze willen proberen te zeggen en zowel het foto- als het mondelinge verhaal is duidelijk en beknopt", zegt hij.

Daniel heeft als CSDP-mentor veel studenten begeleid. Hij gelooft dat zelfs de meest eenvoudige verhalen een krachtige boodschap kunnen overbrengen. "Ik begeleidde een student uit Galicië in Spanje bij zijn verhaal over een klein dorp", vertelt hij. "Er gebeurt niet veel daar, maar dat is juist wat het interessant maakt. Het is een klein dorp waar iedereen elkaar kent. Als je die familiariteit hebt en je bent er welkom, kun je vrijwel elke plek er interessant laten uitzien, zelfs als het zoals hier om een paar huizen boven op een heuvel gaat. Het is belangrijk om een verhaal te hebben, maar als je lang genoeg op een plek bent en goed oplet, vind je altijd wel iets waar je een goed verhaal van kunt maken."

De fotografiebranche is steeds gespecialiseerder geworden, dus denk niet dat je elk vakje moet afvinken. Als Daniel portfolio's bekijkt, verwacht hij een of twee sterke verhalen of projecten te zien die tot in detail zijn uitgewerkt. Niet meer, want dat wordt te overweldigend. "Overspoel mensen niet met te veel foto's. Probeer het netjes te houden en een duidelijk verhaal voor ogen te hebben", adviseert hij.

Voor een lang verhaal moet je denken aan zo’n 15 foto's. Als je een korter verhaal maakt, heb je volgens hem zo'n 7 tot 12 foto's nodig. "Als je jarenlang aan iets hebt gewerkt, kun je natuurlijk ook meer foto's gebruiken, maar persoonlijk zou ik dat niet doen. Zelfs als je een langer verhaal wilt maken en je daar in theorie genoeg variatie voor hebt, is het nog steeds het verstandigste om het kort te houden en alleen je beste foto's te gebruiken."

Je kunt ook meerdere versies van je portfolio maken, zoals Sarah heeft gedaan. "Ik heb een kortere versie met alleen mijn beste werk en een langere versie, die ik heb gemaakt tijdens CSDP. Hierin focus ik eerst op twee of drie projecten, gevolgd door een reeks foto's waarin ik mijn beste werk laat zien", legt ze uit. "De balans is belangrijk: je wilt mensen meer van je werk laten zien, maar het portfolio moet ook laten zien wie je bent en wat je kunt."

In het digitale tijdperk is het steeds normaler om portfolio's per e-mail te verzenden. Sarah heeft PDF-portfolio's die ze op afstand kan presenteren of naar potentiële klanten kan sturen. Met PDF's heeft ze meer controle en kan ze makkelijker aanpassingen doen. Een digitaal portfolio heeft een uniek voordeel: je kunt de lay-out op elk moment naar wens aanpassen. "Het is belangrijk om met je foto's te spelen en ze op de best mogelijke manier te presenteren", zegt Sarah.

Maar vergeet niet om het simpel te houden. Tijdens het experimenteren met lay-outs kun je namelijk ook te ver gaan. "In het begin wil je misschien te veel toevoegen, zoals tekst of te veel foto's op één pagina", vertelt ze. "Houd het simpel en minimalistisch. De lay-out en de foto's moeten elkaar versterken en het portfolio beter maken, niet slechter."

Het is een investering wanneer je net begint, maar een geprint portfolio is het geld meer dan waard als je je werk zo goed mogelijk wilt presenteren. De gebruiksvriendelijke Canon PIXMA PRO-200 biedt hoogwaardige prints voor zowel zwart-wit- als kleurenfoto's. De Canon imagePROGRAF PRO-1000 is een A2-desktopprinter met een geavanceerd systeem met twaalf inktcartridges voor uitmuntende resultaten.

Sarah focust zich vooral op fotografie, maar ze heeft ook een aantal video's op haar website staan. "Door te laten zien dat je naast foto's ook video's kunt maken, krijg je misschien wel een streepje voor op anderen", zegt ze. "Zo begrijpen klanten hoe ik de wereld zie en hoe ik bepaalde momenten vastleg. Je kunt zo ook laten zien aan klanten dat, als ze je inhuren, ze geen aparte videograaf hoeven te boeken. Dat kan een voordeel zijn, maar het is niet per se nodig om succesvol te zijn als fotograaf."

Daniel is het daarmee eens, maar benadrukt wel dat je alleen video's moet toevoegen als je vertrouwen hebt in je eigen vaardigheden.

Je kunt veel van anderen leren. Of het nu je collegafotografen of je mentoren zijn, iedereen heeft een uniek perspectief. Deelnemen aan een programma als CSDP, zoals Sarah deed, kan heel nuttig zijn voor je ontwikkeling als fotograaf. "De gesprekken met deskundige fotografen hebben me echt geholpen", zegt ze. "Ik heb zo geleerd hoe je alles kunt samenbrengen in een portfolio. Het is een manier om te laten zien waar je werk voor staat, om welke foto's je bekend wilt staan en voor welke shoots je geboekt wilt worden."

Travis voegt hieraan toe: "Vraag om advies van mensen wiens mening je vertrouwt. Leg je proefportfolio aan hen voor en gebruik de feedback om je bewerkingskeuzes en persoonlijke verhaal te verfijnen. Meningen kunnen natuurlijk uiteenlopen, dus raadpleeg daarom mensen waarvan je weet dat ze je hun eerlijke mening geven."

Een portfolio is een marketinghulpmiddel waarmee je je netwerk kunt ontwikkelen. Geef de persoon die je portfolio bekijkt een briefkaart of een visitekaartje zodat ze later contact met je kunnen opnemen, en stuur daar later nog een e-mail achteraan. "Deze ontmoeting is het begin van jullie relatie", zegt Andrea. "Wees dus persoonlijk en laat regelmatig wat van je horen."

Het is ook belangrijk om na een afwijzing niet in de put te gaan zitten. De redacteur is nu misschien niet op zoek naar een specifiek verhaal dat je hebt gemaakt, maar dat kan in de toekomst altijd veranderen. "Voel je niet steeds teleurgesteld als een bespreking niet meteen vruchten afwerpt", zegt Andrea. "De persoon die je portfolio bekijkt, kan jaren later alsnog contact met je opnemen om te laten weten dat er een verhaal is dat perfect bij je past."

Maar scheer niet alle pitches over één kam. Daniel legt uit waarom. "Probeer een idee te krijgen van waar de redacteur naar op zoek is en hoe jij daarbij kunt helpen. En wanneer jij er klaar voor bent, neem je weer contact op. Wacht dus tot je de redacteur iets specifieks kunt bieden."

Met de tips & tricks van deze professionals kun je je fotoportfolio eenvoudig naar een hoger niveau tillen. Wees zelfverzekerd, enthousiast en toegewijd. Travis voegt er tot slot nog aan toe: "Wees voorbereid op de vraag 'Waar werk je nu eigenlijk aan?'"