Een handleiding voor de beginnende fotograaf over het kiezen ven een lens

Op zoek naar een nieuwe lens? Misschien stap je van een compactcamera over op een camera met een verwisselbare lens, of misschien wil je meer opnamemogelijkheden dan die van de meegeleverde lens. Hier moet je aan denken bij het vinden van je perfecte lens.

De naam van een Canon-lens bevat alle belangrijke informatie over die lens. Neem bijvoorbeeld de Canon RF 100mm F2.8L MACRO IS USM:

• RF = het lenstype dat overeenkomt met de verschillende typen lensvattingen op Canon-camera's.
• 100mm = de brandpuntsafstand van de lens.
• F2.8 = het maximale diafragma.
• L betekent dat deze lens onderdeel uitmaakt van Canon's 'professionele' L-serie (van hogere kwaliteit).
• MACRO = bevat de mogelijkheid om beelden vast te leggen met macrovergroting.
• IS = de lens heeft ingebouwde optical Image Stabilizer om onscherpte door camerabewegingen te verminderen.
• USM = Ultra Sonic Motor, een snelle en geruisloze scherpstelmotor.
• Specialistische lenzen kunnen nog andere elementen in hun naam hebben die betrekking hebben op het ontwerp of de interne technologieën, zoals Fisheye, DS (Decofocus Smoothing) of DO (Diffractive Optics).
• Bij sommige lenzen staat ook II of III in de naam. Dit geeft het modelnummer aan in plaats van eigenschappen van de lens. De EF 75-300mm f/4-5.6 III USM is bijvoorbeeld de derde versie van deze EF-zoomlens met een brandpuntsafstand van 75-300mm, een diafragmabereik van f/4 tot f/5.6 en een USM-motor.

Voor je een lens koopt is het belangrijk om te controleren of deze compatibel is met je camera. Elke Canon EOS-camera gebruikt een van de vier verschillende lensvattingen. Elk lenstype is ontworpen voor een bepaalde lensvatting:

• RF- en RF-S-lenzen zijn speciaal ontworpen voor gebruik met EOS R-systeemcamera's, zoals hieronder uitgelegd.
• EF-, TS-E- (tilt-shift) en MP-E (macro)-lenzen zijn ontworpen voor de EF-vatting van Canon EOS-spiegelreflexcamera's. Ze kunnen ook worden gebruikt op EOS R-systeemcamera's via een EF-EOS R-vattingadapter.
• EF-S-lenzen zijn geschikt voor APS-C-spiegelreflexcamera's. Ze kunnen niet worden gebruikt op full-frame spiegelreflexcamera's, maar kunnen wel worden gebruikt met (full-frame of APS-C-) EOS R-systeemcamera's met een vattingadapter.
• EF-M-lenzen zijn bedoeld voor EOS M-systeemcamera's en kunnen niet worden gebruikt met andere typen camera's.

Alle EOS R-systeemcamera's hebben een identieke RF-vatting, wat inhoudt dat elke camera van de serie compatibel is met een RF- of RF-S-lens. RF-S-lenzen zijn ontworpen voor APS-C-camera's, maar kunnen ook worden gebruikt met full-frame EOS R-systeemcamera's. De camera zal het beeldgebied dan automatisch bijsnijden zodat het overeenkomt met de kleinere APS-C-dekking van de lens.

Het is ook mogelijk om een full-frame RF-lens (of EF-lens met een adapter) te gebruiken op een APS-C EOS R-systeemcamera, zoals de EOS R7, EOS R10 of EOS R50. APS-C-sensoren zijn echter kleiner dan full-frame sensoren, wat inhoudt dat de sensor niet de volledige zichthoek van de lens kan gebruiken. In plaats daarvan wordt het beeld bijgesneden tot het kleinere actieve gebied van de sensor. Bij Canon-camera's is de "bijsnijdfactor" 1,6x. Het effect hiervan is dat er wordt ingezoomd op het beeld, waardoor een 50mm lens dezelfde zichthoek heeft als een 80mm lens op een full-frame camera (50 x 1,6 = 80), een 100mm lens de zichthoek van een 160mm lens, enzovoort.

Om de effectieve brandpuntsafstand van een lens op een APS-C-camera te berekenen, vermenigvuldig je de brandpuntsafstand van de lens met 1,6x. De gratis Canon Photo Companion-app bevat een calculator voor effectieve brandpuntsafstanden om je te helpen bij het gebruik van een zoomlens met een variabele brandpuntsafstand.

De brandpuntsafstand van een lens is letterlijk de afstand tussen het optische centrum en de camerasensor. Dit staat meestal op de lens. Als het een prime-lens is (met een vaste brandpuntsafstand), is dit een enkel getal, zoals 24mm of 135mm. Als het een zoomlens is (met een variabele brandpuntsafstand), is dit een bereik, zoals 15-35mm of 24-70mm.

De brandpuntsafstand van een lens bepaalt de zichthoek, en lenzen kunnen worden onderverdeeld in drie brede categorieën: groothoek, standaard en telelens.

• Groothoeklenzen (tot ca. 35mm) kunnen een groter deel van het tafereel vastleggen, waardoor ze ideaal zijn voor landschapsfotografie. Lenzen onder de 24mm (equivalent van full-frame) worden soms een "ultragroothoek" genoemd.
• Standaardlenzen hebben doorgaans een brandpuntsafstand van ongeveer 50mm. Er wordt gezegd dat deze een "natuurlijk" perspectief bieden dat ongeveer overeenkomt met dat van het menselijk oog, waardoor het geweldige universele lenzen zijn voor reis- en portretfotografie.
• Een telelens heeft een brandpuntsafstand van ongeveer 85mm of meer. Deze lenzen zijn verkrijgbaar tot 600mm, 800mm of zelfs 1200mm. Lenzen van meer dan 300mm worden ook wel een "supertelelens" genoemd en worden meestal gebruikt in genres zoals natuurfotografie en sport-/actiefotografie, waarbij fotografen vaak onderwerpen van een afstand moeten fotograferen of een klein deel van het tafereel moeten kiezen.

Sommige zoomlenzen bestrijken meer dan deze categorieën, waarbij sommigen van groothoek tot telefoto gaan, bijvoorbeeld 24-240mm.

Wat is beter, een prime-lens of een zoomlens? Zoomlenzen bieden meer veelzijdigheid, wat betekent dat je niet zoveel lenzen hoeft mee te nemen om voorbereid te zijn op verschillende opnamesituaties. Prime-lenzen hebben over het algemeen een betere optische kwaliteit en zijn vaak beschikbaar met een groter diafragma. Hieronder meer daarover.

Eenvoudig gezegd is het diafragma van een lens de opening waar het licht doorheen valt. De grootte van het diafragma wordt uitgedrukt in f-stops, zoals f/2.8, f/4 en zo verder. De schuine streep is niet altijd opgenomen in lensnamen, maar is wel belangrijk, omdat de f-stop eigenlijk een breuk is:

diameter van het diafragma = brandpuntsafstand (f) gedeeld door het f-getal

Zodra je dit onder de knie hebt, snap je waarom een kleiner f-getal een grotere opening betekent: het is de noemer van de breuk, en 1/4 is groter dan 1/16. Hoe kleiner het getal, hoe groter het maximale diafragma dat de lens aankan: f/1.4 is zeer groot, f/4 is kleiner en f/16 is nog kleiner.

Hoe groter de opening, hoe meer licht er door de sensor van je camera valt. Dit levert betere resultaten op, vooral bij weinig licht. Een lens met een groot maximaal diafragma (klein f-getal) wordt ook wel een "snelle" lens genoemd. Omdat het meer licht binnenlaat, kun je een kortere sluitertijd gebruiken dan je nodig zou hebben bij een lens met een kleiner diafragma om dezelfde belichting te bereiken.

Bovendien bepaalt het diafragma ook de scherptediepte van de foto, oftewel hoe groot het deel van de foto is dat scherp wordt weergegeven. Een groot diafragma (kleiner f-getal) zorgt voor een geringe scherptediepte, waardoor portretten bijvoorbeeld een aantrekkelijke onscherpe achtergrond krijgen. Een kleiner diafragma (groter f-getal) resulteert in meer scherptediepte, wat ideaal is wanneer alles scherp moet zijn in een weids landschap. Meer informatie vind je in onze uitgebreide gids over het diafragma.

Sommige zoomlenzen hebben een variabel maximaal diafragma. Dat houdt in dat het maximale diafragma dat je kunt instellen verschilt, afhankelijk van de positie waarop de zoom is ingesteld. De RF 24-240mm F4-6.3 IS USM-lens heeft bijvoorbeeld een maximaal diafragma van f/4 bij het uiteinde van 24mm en f/6.3 bij het uiteinde van 200mm.

Prime-lenzen bieden het grootste diafragma, waardoor ze een uitstekende keuze zijn voor opnamen bij weinig licht en voor het creëren van een geringe scherptediepte. Vanwege de vereiste optische precisie kunnen lenzen met een zeer groot diafragma aan de prijzige kant zijn, maar dat is niet altijd het geval. De populaire Canon RF 50mm F1.8 STM-lens is bijvoorbeeld een betaalbare keuze.

Bij zoomlenzen kun je een lens kiezen met een redelijk groot maximaal diafragma, zoals f/2.8. Dit zorgt voor een uitstekende balans tussen de voordelen van een groot diafragma en de flexibiliteit van verschillende brandpuntsafstanden.

Alle lenzen bevatten een knap staaltje complexe, optische en mechanische techniek, maar sommige componenten, materialen en technologieën zijn duurder dan andere. De kosten van een lens kunnen worden beïnvloed door talloze factoren, zoals het type glas dat wordt gebruikt, speciale coatings of processen die worden toegepast in optische elementen om problemen zoals reflecties en schittering te verminderen, of de nauwkeurige constructie en afdichtmaterialen die worden gebruikt om de stof- en vochtbestendigheid te verbeteren. Canon-lenzen uit de L-serie hebben een L in de lensnaam die na het diafragma staat. Ze zijn ontworpen en gemaakt om te voldoen aan de hoge eisen van professionele gebruikers op het gebied van prestaties en duurzaamheid.

Sommige lenzen hebben ingebouwde beeldstabilisatie (Image Stabilisation, IS) om onscherpte door camerabewegingen tegen te gaan. Bij deze lenzen staat IS in de naam. Ze kunnen al dan niet een schakelaar aan de zijkant hebben om IS te activeren, en daarnaast ook een aparte schakelaar om te wisselen tussen verschillende IS-modi voor verschillende opnamesituaties. IS komt van pas als je bijvoorbeeld opnamen maakt bij weinig licht en een lange sluitertijd nodig hebt. Met IS kun je dan toch een scherpe opname maken, zelfs als je opnamen maakt vanuit de hand. IS is ook handig als je geen statief hebt, als het niet praktisch is om een statief te gebruiken, of als je ergens bent waar statieven niet zijn toegestaan. Hier vallen meerdere genres aan fotografie onder, van motorsport tot bergbeklimmen. De specificaties van een lens met IS (bijvoorbeeld op de website van Canon) geven aan hoeveel voordeel je kunt verwachten van IS. Dit is echter sterk afhankelijk van de brandpuntsafstand, sluitertijd en andere factoren.

Wil je insecten, bloemen of andere kleine onderwerpen van dichtbij fotograferen? Dit is mogelijk met verschillende opstellingen, maar een macrolens -– een lens met MACRO in de naam – heeft een minimale focusafstand en een vergroting van 0,5x of meer. Houd er rekening mee dat een macrolens kan worden gebruikt voor allerlei soorten fotografie. De RF 24mm F1.8 MACRO IS STM-lens is bijvoorbeeld een compacte, lichtgewicht groothoeklens die ideaal is voor landschapsfotografie en vloggen, en dus ook voor macrofotografie.

De grootte en het gewicht van een lens kunnen belangrijk voor je zijn, afhankelijk van verschillende factoren, zoals het aantal lenzen dat je al in je uitrusting hebt en wat je prettig vindt om mee te nemen. Hoewel camera's uit het EOS R System compatibel zijn met EF-lenzen (met een vattingadapter, waardoor het geheel iets zwaarder wordt), is het de moeite waard om ook naar RF-lenzen te kijken. Over het algemeen zijn RF-lenzen namelijk kleiner en lichter dan hun EF-tegenhangers. Daarnaast hebben ze tal van technische voordelen, zoals veel snellere communicatie tussen de camera en de lens.

Zelfs bij RF-lenzen onderling lijken de specificaties vrijwel identiek, maar verschillen de afmetingen. De RF 24mm F1.8 MACRO IS STM en de RF 28mm F2.8 STM hebben bijvoorbeeld dezelfde brandpuntsafstanden en zijn allebei goed draagbaar, voor straatfotografie, voor op reis en voor alledaagse fotografie. De laatste is echter een zogenaamde "platte" lens, wat betekent dat hij zeer compact is: slechts 24,7 mm lang en 120 gram zwaar. De eerste lens is 63,1 mm lang en weegt 270 gram. Als grootte en gewicht je hoogste prioriteit hebben, is de 28mm-lens een uitstekende optie. De 24mm-lens biedt echter een groter maximaal diafragma en geeft de mogelijkheid tot macrofotografie met een vergroting van 0,5x. Als extra flexibiliteit boven aan je verlanglijstje staat, krijg je dus een grotere en zwaardere lens.

Als je hulp nodig hebt bij het kiezen van een lens, kan de handige lenzenzoeker van Canon je aanbevelingen geven op basis van je camera, het fotografiegenre en je favoriete functies. Als je een bepaald genre in gedachten hebt, bekijk dan vooral onze gidsen voor de beste lenzen voor portretfotografie, landschapsfotografie, actiefotografie en wildlifefotografie om je te helpen beslissen.

Klaar om de volgende stap te zetten en de grenzen van je fotografie te verleggen? Met ons advies kun je slimme lenskeuzes maken en fotograferen waar je altijd al van hebt gedroomd.