Hoe maak je macrofoto's van bijen

Bijen zijn fantastische wezens. Ze zijn niet alleen schattig en mooi, maar ook cruciaal voor de biodiversiteit van onze planeet. Bijen bestuiven planten en gewassen waarmee mensen en wildlife zich in leven houden, maar helaas zijn ze bedreigd.

"De afgelopen 20 jaar zijn veel meer bijensoorten met uitsterven bedreigd," vertelt wildlife-fotojournalist en Canon Ambassador Christian Ziegler, die het voor zichzelf en anderen erg belangrijk vindt om bijen te fotograferen om hun schoonheid en belang te benadrukken, en mensen bewuster te maken van hun benarde situatie.

Maar hoe kun je zelf bijen fotograferen? Het is niet eenvoudig, maar met de juiste hulp is het haalbaar - zelfs voor beginnende fotografen. Hier geven Christian en wildlife-macrofotografen Matt Doogue en Ingo Arndt hun Tips & Tricks voor het creëren van een insectvriendelijke omgeving voor het fotograferen van bijen in prachtige close-ups.

• Creëer een bijenvriendelijke tuin
• Houd afstand
• Maak op het juiste moment opnamen
• Zoek naar kleuren en structuren
• Leg bijen vast terwijl ze vliegen
• Experimenteer met handmatige scherpstelling
• Gebruik een flitser met diffuser voor de belichting
• Probeer focus stacking

Je hoeft niet ver te reizen om bijen te fotograferen. Als je de tuin zo aantrekkelijk mogelijk maakt voor bijen, komen ze zelfs naar je toe, zodat je veel mogelijkheden hebt om prachtige foto's te maken. En wat nog mooier is, met de stappen die je neemt om de bijen aan te trekken, help je ze ook gedijen.

"Mijn tip voor het creëren van een bijenvriendelijke tuin is om planten te kiezen met veel pollen en nectar", zegt Christian. "Planten zoals lavendel en salie trekken bijen aan omdat ze langer bloeien. En maai het gras niet - zelfs een klein overwoekerd hoekje biedt een prachtige leefomgeving voor bijen."

Matt vertelt dat bijen zich al jaren lang voeden met inheemse bloemen. "Doe dus wat onderzoek", vervolgt hij. "Ontdek wat je onderwerp graag eet, waar het graag zit en op welke planten het zich voortplant."

"Bijenhotels zijn briljant", voegt hij eraan toe. "Je kunt ze in de winkel kopen of er zelf een maken door gaten te boren in hout."

Vergeet niet om het voor jezelf veilig te houden. Het is belangrijk om bijen te respecteren en afstand te bewaren terwijl je ze in hun natuurlijke leefomgeving fotografeert, omdat ze je kunnen steken. "Bijen vliegen weg als je te dichtbij komt, maar het kan wel gevaarlijk zijn als je probeert om ze dicht bij de bijenkorf te fotograferen", legt Ingo uit.

De eenvoudigste manier om afstand te houden is met een telelens. Met lenzen met een langere brandpuntsafstand, zoals de Canon RF 85mm F2 MACRO IS STM, of zoomlenzen met telelensbereik zoals de Canon RF-S 18-150mm F3.5-6.3 IS STM of de Canon RF-S 55-210mm F5-7.1 IS STM, kun je de bijen fotograferen zonder dat je te dichtbij hoeft te komen.

De Canon Camera Connect-app is ook een handige tool, omdat je daarmee de camera op afstand kunt bedienen.

Lees de koopwijzer voor meer informatie over de beste starterset voor macrofotografie.

Het gouden uur - net na zonsopgang en net voor zonsondergang, wanneer de lage zon prachtig warm licht en lange schaduwen creëert - is perfect voor het fotograferen van bijen. Het is ook een moment van de dag waarop bijen langzamer en kalmer zijn en dus gemakkelijker te fotograferen zijn. "Bijen zijn het meest actief als het warm is", legt Ingo uit. "Rond de middag heb je bovendien het probleem van zeer fel licht en contrast, wat normaal gesproken niet goed is voor fotografie. Mijn favoriete tijden zijn een uur na zonsopgang en een uur voor zonsondergang."

Als je nog eerder naar buiten gaat, slapen de bijen misschien nog. "Bepaalde bijen slapen op planten", zegt Matt. "Ze grijpen zich vast aan het uiteinde en bewegen niet, ideaal dus voor oefenen en voor focus stacking [zie hieronder]. Hommels tref je bijvoorbeeld vroeg in de ochtend vaak aan op Jakobskruiskruid. Ze zijn dan aan het opwarmen en bewegen niet veel, dus het is het perfecte moment om te oefenen met macrofotografie."

Net als bij elk ander fotografiegenre is het verstandig om elementen te kiezen die je foto's laten opvallen. De structuur op plantenbladeren en de geometrische vormen van insectenogen zijn perfect. Matt adviseert je daarom te zoeken naar levendige kleuren zoals rode, paarse en blauwe tinten. Denk bij het kiezen van bijenvriendelijke planten na over de kleur van de bloemen, of gebruik een gekleurde achtergrond in je tuin of op je balkon om het gemakkelijker te maken om de insecten in actie te fotograferen.

Christian zoekt daarentegen naar interessante patronen, structuren en licht. "Maar ik laat mij leiden door insectengedrag", voegt hij toe.

"Gedrag is geweldig om vast te leggen", beaamt Matt. "Daarmee maak je de foto. Je kunt een mooi portret van een mier maken, maar je kunt ook een mier fotograferen die een dode mier draagt, of een mier die eten naar de mierenhoop brengt. Dat verandert foto volledig. Het verandert de manier waarop we ernaar kijken en wekt de interesse op."

In de meest opvallende afbeeldingen van bijen zien we de insecten tijdens de vlucht, maar vliegende bijen kunnen lastig zijn om vast te leggen doordat ze zo snel bewegen. "Je moet snel zijn en zeer korte sluitertijden gebruiken om de beweging te bevriezen", legt Ingo uit.

Zowel Ingo als Matt raden je aan de focus te leggen op een gebied waar waarschijnlijk bijen voorbij zullen komen, zoals een bloem. "Stel met handmatige scherpstelling vooraf scherp op een gebied en wacht," zegt Matt.

Om bijen zonder flitser vast te leggen terwijl ze vliegen, stelt Christian voor de modus Sluitertijdvoorkeuze (Tv) te gebruiken en een snelheid van minimaal 1/500 seconden in te stellen Hij raadt ook aan een korte sluitertijd in te stellen wanneer je opnamen maakt in de handmatige modus (M) en vervolgens de ISO-waarde aan te passen om de belichting in balans te brengen. "Als je geen flitser gebruikt, is het aanpassen van de ISO-waarde de oplossing", zegt hij. "Zonder flitser kun je tot ISO 8000 gaan. Ik heb zelfs wel eens ISO 25600 gebruikt en het werkt goed."

Matt, Christian en Ingo raden allemaal aan te experimenteren met handmatige scherpstelling. "Het is beter om precies te bepalen waar de focus op het insect ligt," adviseert Ingo, die het gebruik van vooraf ingestelde handmatige scherpstelling aanbeveelt, zodat je sneller kunt reageren op de bewegingen van een insect. "Meestal moet je heel snel zijn", vervolgt hij. "Ik pas de scherpstelling van tevoren aan, zoek de juiste afstand, ga vervolgens naar de bijen en beweeg mijn hoofd naar voren en naar achteren om scherp te stellen. Ik beweeg altijd zelf of de camera in plaats van de scherpstelling op de lens aan te passen. Dat werkt veel sneller."

Om de scherpstelling te controleren, kun je gebruikmaken van focus peaking, waarmee het brandpuntsvlak wordt gemarkeerd. Je kunt ook Live View gebruiken om in te zoomen binnen een kader en de scherpstelling te controleren terwijl je de compositie maakt. "Het is een geweldige manier om ervoor te zorgen dat je onderwerp scherp is", zegt Matt. "Controleer altijd goed, vooral als je opnamen maakt met handmatige scherpstelling."

Met de Canon Camera Connect-app kun je handmatig scherpstellen op de lens vanaf je smartphone.

Bij een hoge vergroting is het moeilijk om voldoende scherptediepte te verkrijgen om een insectenoog in zijn geheel volledig scherp in beeld te krijgen. De beste oplossing is kunstlicht, zoals een flitser, waarmee je voldoende kunt belichten terwijl je een klein diafragma gebruikt voor een grote scherptediepte, een sluitertijd die hoog genoeg is om onscherpte te voorkomen en een lage ISO-waarde voor de meest zuivere foto.

De flitser is ook van invloed op de kleuren en de impact van je foto's. "Als je een insectenoog goed wilt laten zien, kun je beter kunstlicht gebruiken dan natuurlijk licht," legt Ingo uit. "Soms glanzen ze of hebben ze regenboogkleuren. Wanneer je de flitser gebruikt, kun je meer kleuren vastleggen."

Ingo raadt bovendien aan de flitser van bovenaf te gebruiken om het licht van de zon na te bootsen. "Als je opnamen maakt in de liggende stand, laat je de flitser op de camera. Bij een staande foto houd je de flitser het beste in je hand", zegt hij.

Je kunt de flitser ook aan de zijkant houden, zodat er zijschaduwen op het onderwerp vallen voor een creatieve uitstraling. Welke opstelling je ook kiest, Matt raadt je aan het licht van de flitser te dempen met een diffuser. "Als je dat niet doet, krijg je fel licht", legt hij uit. "We willen belichting van een mooie kwaliteit. Met een diffuser neem je de scherpe overgang tussen licht en schaduw weg."

Veel Canon Speedlite flitsers hebben een diffuser om het licht te verzachten, maar je kunt ook zelf een diffuser maken door een vel wit papier voor de flitser te houden.

Je kunt de scherptediepte ook beheren met focus stacking, hoewel dit alleen werkt voor onderwerpen die niet bewegen, zoals slapende bijen.

"Je kunt het gebrek aan licht tegengaan door je diafragma te vergroten en je foto's te stacken", legt Matt uit. Met focus stacking maakt de camera een reeks afbeeldingen, waarbij het focuspunt voor elke afbeelding wordt verplaatst, zodat je scherpe delen over elkaar kunt plaatsen. Hierdoor kun je zowel een korte sluitertijd als een groot diafragma gebruiken, maar toch een breed brandpuntsvlak hebben, zonder flitser of hoge ISO-waarde.

De Canon EOS R10, EOS R8 en EOS R7 beschikken over focus stacking en dieptecomposities, waarmee de scherpe delen van de foto's in lagen worden samengevoegd zodat de uiteindelijke foto volledig in de camera wordt gemaakt.

Wees niet te streng voor jezelf als de foto's er niet direct zo indrukwekkend uitzien als de afbeeldingen in dit artikel. Onthoud: het kost tijd om welk type fotografie dan ook onder de knie te krijgen. Het is belangrijk dat je creatief bent, je vaardigheden verbetert en foto's maakt waar je zelf tevreden over bent.

"Het is moeilijk, zeker met sociale media, om je foto's niet te vergelijken met de geweldige foto's van andere mensen", geeft Matt toe. "Maar als je doorgaat, blijft oefenen en jezelf blijft uitdagen, dan krijg je fantastische foto's."



Geschreven door Peter Wolinski