Denk creatief: maak abstracte portretten

Abstractie van de menselijke figuur heeft in de geschiedenis van de kunst veel vormen gekend, van de kubistische vormen van Picasso tot de sculpturen van Henry Moore. Bij fotografie kan een abstract portret ons een andere realiteit bieden dan de alledaagse gezichten en lichamen die we gewend zijn. Er zijn geen regels en scherpte of nauwkeurigheid zijn niet van essentieel belang. In plaats van een nauwkeurige weergave van je onderwerpen te maken, kun je concepten en emoties tot uiting brengen in je fotografie. Dit is een mooie kans om de eigenschappen van je camera te testen en om eindeloos te experimenteren en speelse foto's te maken.

Experimenteer eens met het creëren van interessante lichtpatronen en schaduwen op je onderwerp. Het enige wat je nodig hebt, is een voorwerp met openingen of gaten waar het licht doorheen kan schijnen. Deze voorwerpen worden in het Engels 'gobo's' genoemd, kort voor 'go-betweens'. Je kunt in je eigen huis waarschijnlijk al veel objecten vinden die je als gobo kunt gebruiken. Denk hierbij aan grof gebreide dekens, radiatorschermen, jaloezieën, vergieten of zelfs boomtakken of metalen tuintafels. Hier is een sjabloon met een rond mandalapatroon gebruikt. Natuurlijk kun je ook je eigen gepersonaliseerde gobo's maken met een stuk karton en een stanleymes.

De sleutel tot het maken van mooie, gedefinieerde schaduwen met je gobo is het gebruik van een harde (niet-diffuse) lichtbron. Direct zonlicht is ideaal, maar je kunt ook een zaklamp, een kale gloeilamp of een Speedlite gebruiken. Hoe kleiner de lichtbron, hoe harder en scherper de schaduwen. Breng de gobo zo dicht mogelijk bij het gezicht. Als je kunstlicht gebruikt, plaats je de lichtbron verder weg en doe je alle andere lampen uit. Het mooie aan abstracte portretten is dat je niet per se een professionele set nodig hebt om prachtige foto's te maken. Een spiegelreflexcamera voor beginners, zoals de Canon EOS 850D met een standaard objectief of een portretobjectief zou ideaal zijn. Voor camera-instellingen gebruik je de modus Aperture priority (Av) (Diafragmaprioriteit) met een of twee stops negatieve belichtingscompensatie zodat de schaduwen mooi diep worden weergegeven.

Spiegels kunnen sterke gevoelens oproepen over de mens zelf en identiteit. Ze zijn daarom een ideaal rekwisiet bij abstracte portretfotografie. Wanneer je met spiegels werkt, is het een uitdaging om de hoeken precies goed te krijgen en het onderwerp op de juiste manier in de spiegel te plaatsen. Je moet ook kiezen tussen scherpstellen op de weerspiegelde persoon of op de spiegel zelf, omdat beide verschillende scherpstelvlakken hebben. Als je allebei scherp wilt hebben, probeer dan een klein diafragma zoals f/16, omdat je hiermee de scherptediepte kunt vergroten.

Met een spiegel kun je een hele reeks abstracte opnamen maken, waarbij je experimenteert met zelfportretten en verschillende hoeken. Als je een kleine handspiegel hebt, kun je het onderwerp deze dicht bij zijn of haar gezicht laten houden voor een surrealistisch portret. Je kunt ook meer dan één grote spiegel gebruiken om een oneindige weergave te creëren.

Hoewel we de werkelijkheid als achtereenvolgend ervaren, kan een camera verschillende periodes in één opname vastleggen. Met een lange belichting kunnen we onze sluitertijd rekken voor allerlei abstracte effecten. Een van de opvallendste effecten is schilderen met licht.

Door tijdens een sluitertijd van enkele seconden een lichtbron zoals een gekleurde zaklamp rond een scène te bewegen, kun je prachtige lichtsporen creëren. Om schilderen met licht toe te passen op een portret, moet je opnamen maken in een donkere kamer (het hoeft niet pikkedonker te zijn), je onderwerp vragen om zo stil mogelijk te staan of zitten, en je camera op een statief zetten. De juiste belichtingsinstellingen zijn afhankelijk van de sterkte van de zaklamp en het omgevingslicht, maar de modus Handmatig (M) met een sluitertijd van 13 seconden, diafragma f/16 en ISO100 is een goede plek om te beginnen. Druk op de ontspanknop en zwaai met je zaklamp of andere lichtbronnen in vloeiende lijnen om je onderwerp heen om met licht te schilderen. Probeer zowel voor als achter je onderwerp te schilderen om het effect extra diepgang te geven, en probeer je zaklamp op het gezicht van je model te richten om dat ook te verlichten. Onthoud om dit vanaf de zijkant te doen, zodat je zelf niet in de uiteindelijke opname verschijnt.

Doorschijnende oppervlakken zijn ideaal voor abstracte portretten. Als je matglas, dunne zijde of een ander semi-ondoorzichtig oppervlak tussen de camera en je onderwerp plaatst, vervagen de details en blijft alleen een indruk van het gezicht over. Dit resulteert in portretten van een etherische schoonheid. Plaats je onderwerp aan de ene kant van een raam, met het gezicht naar het licht gericht, en maak vervolgens foto's vanaf de andere kant van het glas. Experimenteer met het scherpstelpunt - misschien wil je scherpstellen op het oppervlak zodat het gezicht erachter wazig wordt. Als je wat water op het glas sproeit, kan dat voor een prachtige, weemoedige sfeer zorgen, vooral wanneer je op een bewolkte dag fotografeert.

Met de modus voor meerdere belichtingen op je Canon-camera kun je twee of meer foto's combineren tot een dubbelopname om conceptuele opnamen en abstracte effecten tot stand te brengen. Het effect is geïnspireerd op de oude analoge cameratechniek waarbij één frame twee keer wordt belicht. Met een Canon-camera als de EOS R6 kun je je opnamen naar een hoger niveau tillen. Nadat je een aantal belichtingen hebt geselecteerd in het cameramenu, maak je de eerste opname. Vervolgens zie je bij het bepalen van de compositie van de tweede opname het vorige frame over de Live View-feed heen, zodat je beide composities op elkaar kunt afstemmen. Je kunt dit effect ook bereiken tijdens de nabewerking met Canon Digital Photo Professional (DPP).

Als je portretten met dubbele belichting maakt, kun je je onderwerp en profil kaderen tegen een heldere achtergrond, zoals de lucht of een raam. Als je vervolgens je tweede frame maakt, zal dit vooral zichtbaar zijn in de strakke contouren van het hoofd. Voor het tweede frame (of derde, vierde of vijfde) zijn de creatieve mogelijkheden eindeloos. Je kunt een stadslandschap of een tafereel in de natuur kiezen, of een voorwerp dat dicht bij het hart van het onderwerp ligt. Je kunt ook een dier fotograferen of zelfs een tweede model gebruiken.

Probeer bij je volgende portretsessie stil te staan bij deze tips waarmee je je creativiteit tot uitdrukking kunt brengen.


Geschreven door James Paterson